Mübadelenin mimari tanıkları: Niğde Yeşilburç (Tenei) Köyü Fatma-İbrahim Oral Konağı örneği

Abstract

Türkiye-Yunanistan arasında 1923-1924 yıllarında gerçekleşen mübadelenin demografik, sosyolojik, kültürel boyutta olduğu kadar mimari alanda da sonuçları olmuştur. Mübadeleden sonra her iki ülkede de geride kalan konutlar (sivil mimari eserler) bu dönemin hala ayakta kalabilmiş tanıklarıdır. Bu çalışmada Niğde İli, Yeşilburç (Tenei) Köyü'nde bulunan Fatma-İbrahim Oral Konağı'nın koruma disiplini kapsamında dokümantasyonu yapılmış ve mübadelenin yapıya olan etkileri mimari düzlemde sosyal-kültürel değerleriyle birlikte incelenmiştir. Bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde tezin amacı-kapsamı, materyal-metodu ve kaynak araştırmasına dair bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise Niğde İl'inde ve Yeşilburç Köyü'nde mübadelenin etkilerine ve mübadele tarihçesine dair veriler ortaya konmuştur. Üçüncü bölüm örnek seçilen Niğde Yeşilburç Köyü Fatma-İbrahim Oral Konağı'nın mimari koruma anlayışına uygun olarak ele alınıp belgelendiği, mimari özelliklerinin ortaya konulduğu ve mekansal analizlerinin yapıldığı kısımdır. Dördüncü bölümde Fatma-İbrahim Oral Konağı'nın mübadele süreci öncesi ve sonrası durumu ile ilgili sözlü kaynaklardan, arşivlerden elde edilen veriler, yapının geçirdiği değişimin mübadele öncesi özgün halini ortaya koyma (restitüsyon) ve köydeki diğer konaklarla karşılaştırma çalışmaları ile irdelenmiş, yapıda mübadelenin etkileri okunmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise tez boyunca ele alınan Fatma-İbrahim Oral Konağı örneği üzerinden, mübadele sonrası koruma konusunda arka planda kalmış sivil mimari örneklerinin yaşayan tarihi tanıklar olarak gelecek nesillere hikayelerini aktarması gerekliliğinin önemi belirtilmiş ve bu yapıların tarihi ve estetik niteliklerinin analizi ile birlikte restorasyonlarının yapılması gerekliliği ve devamlılığını sağlaması konusunda önerilerde bulunulmuştur.

The result of population exchange between Turkey and Greece in 1923-1924 has been in the architectural field as well as in the demographic, sociological and cultural dimension. The houses (civic architectural monuments) left behind in both countries after the exchange were still witnesses of this period. In this study, documentation was made within the conservation discipline of Fatma-İbrahim Oral Mansion in the Yeşilburç (Tenei) village at Nigde Province and The effects of the population exchange on the mansion were studied architectural level together with their social-cultural values. This study consists of five chapters. In the first part, information about the aim-scope, material method and source research of the thesis are given. In the second part, the data about the effects of the exchange of relatives in the Nigde Province and Yeşilburç Village are presented. The third chapter is the part of Nigde Yeşilburç Village Fatma-İbrahim Oral Mansion which was selected and documented in accordance with the architectural conservation understanding, where the architectural characteristics are revealed and the spatial analyzes are made. In the fourth chapter, the data obtained from the oral sources, archives of the Fatma-İbrahim Oral Mansion in terms of the pre- and post-exchange status of the settlement process with the restitution studies before the interchange and the comparison studies with the other mansions in the village analyzed and tried to read the effects of the exchange period in the building. In the last section, it is emphasized that the examples of civil architecture remaining on the background of post-exchange protection through the example of Fatma-İbrahim Oral Mansion which is discussed along with the thesis are required to convey the stories of future generations as living historical witnesses and the necessity of restoration of these structures with analysis of their historical and aesthetic qualities and proposals have been made to ensure continuity.