Türkmen diyalektolojisi: Aşkabat şehir ağzı

Abstract

Oğuz grubu Türk yazı dillerinden Türkmenceye ait Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemine kadar çok fazla diyalektoloji çalışması bulunmamaktadır. SSCB döneminin imkanlarıyla birlikte Türkmen dili ve diyalektolojisi adına birçok kayda değer çalışma yapılmıştır. Özellikle diyalektoloji çalışmaları için kurulan dil ve edebiyat enstitüleriyle birlikte çeşitli alan araştırmaları düzenlenmiş ve toplanan malzemeler çalışmaların konusunu oluşturmuştur. Son 20 yıldır Türkmen diyalektolojisi konusunda aktif çalışmalar bulunmamaktadır. Yapılan diyalektoloji çalışmalarına ek olarak, bu çalışma Türkmen diyalektolojisini diglossia, dil ilişkileri ve kod kopyalama konularında ele almayı amaçlamaktadır.Bu çalışmada, Türkmenistan'ın Aşkabat şehrine gidilerek mülakat yoluyla metinler derlenmiştir. Derlenen metinlerin transkripsiyonu yapılmıştır. Derlenen metinler diglossia, dil ilişkileri ve kod kopyalama başlıkları altında incelenmiştir. Türkmencenin standart dili, Ahal vilayeti Teke ağzına yani Aşkabat konuşmasına dayalıdır. Derlenen metinlerde dikkat çeken durum yazı dili ve ölçünlü konuşma dili arasındaki ileri derecede sesbilimsel farklılıklardır. Burada bir bölümde bu farklılıklar gösterilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda derlenen metinlerde kod kopyalama örneklerine rastlanmaktadır. Konuyla ilgili olarak, metinlerde görülen kod kopyalama örnekleri Lars Johanson'un kod kopyalama modeliyle değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler: Türkmence, Türkmen Diyalektolojisi, Diglossia, Dil İlişkileri, Kod Kopyalama

Until the period of the Union of Soviet Socialist Republics, there were not many dialectological studies of the Turkmen language, which belongs to the Oghuz group of the Turkic languages. Thanks to the opportunities available in the USSR period, many remarkable studies have been carried out Turkmen language and dialectology. Various fieldwork were organized, especially for dialectology studies and the materials collected were the subject of the studies, thanks to the languages and literature institutes. There are no active studies on dialectology of Turkmen language for the last 20 years. In addition to the dialectology studies carried out, this study aims to investigate the dialectology of Turkmen language in topics of diglossia, language contact and code copying.In this study, texts were compiled through an interview by going to Ashgabat city of Turkmenistan. The compiled texts have been transcribed. This texts have been examined under the topics of diglossia, language contact and code copying. The standard language of Turkmen is based on the Teke dialect of Ahal province, that is, Ashgabad speech. The striking situation in the compiled texts is the high level of phonological differences between the written and the spoken languages. In this study these differences are tried to be shown in a section. There are also examples of code copying in the compiled texts. Regarding the subject, code copying was evaluated according to Lars Johanson's code copying model.Keywords: Turkmen, Dialectology of Turkmen Language, Diglossia, Language Contacts, Code Copying