Tritikale (Xtriticosecale witt.) çeşitlerinde farklı azot dozları ile tane iriliklerinin verim ve verim komponentleri üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, bazı tritikale çeşitlerinde farklı azot dozları ve tane iriliklerinin verim ve verim öğeleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amacıyla, 2010-2011 ve 2011-2012 üretim yıllarında, Ankara Üniversitesi Ziraaat Fakültesi Haymana Araştırma Uygulama Çiftliği'nde yürütülmüştür. Araştırmada üç tritikale çeşidi (Karma-2000, Melez-2001 ve Tatlıcak-97), dört farklı azot dozu (0, 3, 6 ve 9 kg N/da) ve üç farklı tane iriliği (1.8-2.2 mm arası, 2.2-2.5 mm arası ve 2.5+ mm) uygulanmıştır.Araştırma, tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada, tane irilikleri ve azot dozlarının üç tritikale çeşidinde, başaklanmaya kadar geçen gün sayısı, bitki boyu, bitkide fertil kardeş sayısı, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başak tane verimi, bin tane ağırlığı, birim alan hasat indeksi, hektolitre ağırlığı, tane iriliği, birim alan tane verimi, tanede protein oranı ve m²'de fertil başak sayısı üzerine etkileri incelenmiştir. İki yıl süreyle yürütülen çalışmada, incelenen karakterler yönünden yıllar arası farklılık önemli bulunmuş ve yıllar ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Ele alınan bazı özelliklerde, çeşitler, tane irilikleri ve azot dozları arasındaki farklılıklar istatistiki yönden önemli olarak belirlenmiştir. Tüm çeşitlerde en yüksek ortalamalar, dördüncü azot dozu ve üçüncü tane iriliğinden, en düşük ortalamalar ise birinci azot dozu ve birinci tane iriliklerinde belirlenmiştir.Araştırma sonuçlarına göre, birinci yıl Karma-2000 çeşidinde 541.23-694.44 kg/da, Melez-2001 çeşidinde 508.03-674.80 kg/da veTatlıcak-97 çeşidinde 523.87-627.87 kg/da arasında değişen tane verimi değerleri elde edilirken, ikinci yıl bu değerler sırasıyla 159.45-241.57 kg/da, 159.85-234.73 kg/da ve 156.60-228.09 kg/da arasında değişim göstermiştir. Her iki yılda da en düşük birim alan tane verimleri birinci azot dozu uygulaması ve birinci tane iriliklerinden elde edilmiştir.

This research was conducted to determine different nitrogen doses and grain size effect on yield and components in Triticale cultivars in the experimental field of Research and Application Farm, Faculty of Agriculture, University of Ankara in Haymana during 2010-2012. Three triticale cultivars (Karma-2000, Melez-2001 and Tatlıcak-97), four nitrogen doses (0, 3, 6 and 9 Kg/da N) and three grain size (1.8-2.2 mm, 2.2-2.5 mm and 2.5 mm+) were used as treatments. The experimental design was split plot design with three replications. To determine nitrogen doses and grain size effect of triticale cultivars the number of days up to heading time, plant height, fertile tiller number per plant, spike length, grain number pers pike, grain yield per spike, thousand grain weight, harvest index, grain volume weight, grain size, grain yield, protein rate and fertile tiller spike number perm eter square were measured. As the year effect was significant each year was examined and evaluated separately. Cultivars, nitrogen doses and grain size were significant in terms of all examined traits. The highest cultivars mean measured as the 9 kg/da N and 2.5+ mm grain size were used. The lower cultivars means were observed when the 0 kg/da N and 1.8-2.2 mm grain size were used. Grain yields of Karma -2000 was ranged 514.23-694.44 kg/da, grain yields of Melez-2001 was ranged 508.03-674.80 kg/da and grain yields of Tatlıcak-97 was ranged 523.87-627.87 kg/da in the first year. Grain yields of Karma-2000 was ranged 159.45-241.57 kg/da, grain yields of Melez-2001 was ranged 159.85-234.73 kg/da and grain yields of Tatlıcak-97 was ranged 156.60-228.09 kg/da in the second year. In both years, lower cultivars grain yields were observed when the 0 kg/da N 1.8-2.2 mm grain size were used.