Çok kriterli karar verme yöntemine dayalı yeşil tedarikçi seçimi: Rüzgar türbin kulesi üreten bir işletmede uygulama

Abstract

Son yıllarda üretici, tedarikçi gibi tedarik zinciri içerisindeki önemli bileşenlerin çevreye duyarlılıkları önem kazanmıştır. Bu nedenle, işletmeler çevresel performanslarını artırmaları adına tüm faaliyetlerine yalnızca ekonomik değer değil aynı zamanda ekolojik değer de kazandırmaya çalışmaktadır. İşletmeler bu işlemi tedarik zinciri ağındaki tüm bileşenlerine yeşil aktiviteleri entegre ederek ve çevreye önem veren tedarikçilerle işbirliği yaparak sağlamaktadır. Tedarikçi seçimi, nitel ve nicel faktörlerin bir arada değerlendirilmesini gerektiren karar verme problemlerindendir. Çalışmada, Türkiye'de rüzgar türbini kule imalatı yapan bir işletmenin üretimde kullandığı metal levha yüzeylerinin temizlenmesinde ihtiyaç duyulan yağ çözücü alımına yönelik yeşil tedarikçi seçimi uygulaması yapılmıştır. Yeşil tedarikçi seçim kriterleri, işletme faktörleri ve çevresel faktörler olmak üzere iki ana kriterden müteşekkildir. İşletme faktörlerinin alt kriterleri maliyet, kalite ve servis; çevresel faktörlerin alt kriterleri de çevresel yönetim sistemi, tehlikeli madde yönetimi, atık yönetimi, kaynak tüketimi ve yeşil imaj olmak üzere toplamda sekiz alt kriterden oluşmaktadır. Bu kriterlere göre dört alternatif yeşil tedarikçinin, çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP ve TOPSIS yöntemlerinin bütünleşik kullanılmasıyla sıralaması yapılmıştır.

In recent years, the environmental concerns of the key components in the supply chain, such as manufacturers and suppliers become more important. For this reason, businesses are trying not only to provide economic value but also ecological value to all their activities in order to increase their environmental performance. Businesses do this by integrating green activities into all of the components of supply chain network and collaborating with suppliers who value the environment. Supplier selection is a decision-making process that requires qualitative and quantitative factors to be evaluated together. In this study, a wind turbine tower manufacturing company in Turkey, has been evaluated for selecting green supplier for degreaser that is needed for cleaning the surface of metal sheets those are used in production. Green supplier selection criteria are based on operational factors and environmental factors. Sub-criteria of operational factors are cost, quality and service; sub-criteria of environmental factors consists of environmental management system, hazardous materials management, waste management, resource consumption and green image, eight sub-criteria in total. By using these criteria, the four alternative green suppliers were ranked according to the integrated use of the AHP and TOPSIS methods of multi-criteria decision making methods.