Kentsel ekolojik altyapı tasarımına yönelik ilişkisel peyzaj analiz yöntemi: Kuzey İstanbul örneği

Abstract

Kentlere ve peyzaja bakış açımızla birlikte, son yirmi yılda planlama ve tasarım anlayışımız da derinden değişmiştir. Günümüz kentleri, gerek sosyo - ekolojik gerekse, sosyo - ekonomik yapıları itibarıyla; doğrusal olmayan dinamik özelliklere ve geribildirim döngülerine sahip süreçler tarafından yönetilmektedir. Bu nedenle, kent planlama kentlerin doğasında olan beliren süreçleri okuduğu ve planlamadan tasarıma peyzajı, bu süreçleri yönetmekte araç olarak kullandığı ölçüde başarılı olacaktır. Bu bağlamda, geleceğe yönelik mekânsal projeksiyonlar aracılığıyla, mevcut belirlenimci planlama ve tasarım yaklaşımını yeniden gözden geçirmemizi sağlayacak, karar destek araçlarının geliştirilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada; peyzaj bileşenleri arasındaki etmen tabanlı ilişkiler aracılığıyla, alternatif ekolojik altyapı taslakları üretmeyi amaçlayan, ilişkisel peyzaj analiz yöntemi geliştirilmiştir. McHarg'ın peyzaj katmanlarının çakıştırılması esasına dayanan ekolojik yöntemini ileriye taşımayı hedefleyen çalışma; peyzaj katmanları, ekosistem hizmetleri ve tasarım bileşenleri arasında dikeyde ve yatayda çoklu düzeylerde ilişkiler kurmayı temel almaktadır. Steinitz'ın Geotasarım süreç akışı içine konumlandırılan ilişkisel peyzaj analiz yöntemi üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada; planlamadan kentsel tasarım ölçeğine kadar çoklu düzeyli temsil modeli, süreç ve değerlendirme analizleri yoluyla peyzaj anlaşılmaya çalışılmıştır. İkinci aşamada; ekosistem hizmetlerini ve ekolojik altyapı öğelerini temsil eden etmenler arasında ilişkiler tanımlanmış; Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) destekli Etmen Tabanlı Modelleme (ETM) ortamında alternatif ekolojik altyapı taslakları üretilmiştir. Son aşamada ise, üretilen alternatif senaryoların etki analizleri yapılarak karar destek süreci geliştirilmiştir. Planlama ve tasarım arasındaki boşluğu doldurmayı hedefleyen yöntem; Kuzey İstanbul'da kentsel yağmursuyu iyi yönetim uygulamaları örneğinde, kentsel peyzajların ilişkisel analizi yoluyla tasarım fikrine örnek teşkil etmektedir.Eylül 2016, 180 sayfaAnahtar Kelimeler: İlişkisel Peyzaj Analizi, Ekolojik Altyapı, Geotasarım, Peyzaj Şehirciliği, Kent Ekolojisi, Ekosistem Hizmetleri, Düşük Etkili Gelişim, Etmen Tabanlı Modelleme, Coğrafi Bilgi Sistemleri.

Over the last two decades, our planning and design approaches have been shifted deeply, as well as our perspectives on cities and landscapes. Contemporary cities have been conducted by processes that have nonlinear dynamic properties and feedback loops, in respect of both socio -ecological and socio - economical structures. Thus, urban planning will succeed to the extent that it reads emergent processes, inherent in cities and it uses landscape as a medium to conduct these processes from planning to design. In this context, it is important to develop decision support tools that provide to revise our current planning and design approaches, via future projections. In this dissertation, relational landscape analysis method that aim to generate alternative ecological infrastructure templates by way of agent based relations among landscape components has been developed. The study that aim to take forward McHarg's ecological approach based upon overlay of landscape layers, bases to relate at multilevels vertical and horizontal among landscape layers, ecosystem services and design elements. Relational landscape analysis method that positioned into Steinitz's geodesign framework consists of three main phases. Firstly; the landscape is understood via multi-level representation, process and evaluation models from the scale of planning to the scale of urban design. Secondly; the relationships among the agents that represent ecosystem services and ecological infrastructure components are described, and alternative design templates are generated on Geographic Information Systems (GIS) aided Agent Based Modelling (ABM) environment. Lastly; the decision support process is developed by assessing impacts of alternative scenarios. The method that aims to fill the gap between planning and design, sets an example for the design idea via relational analysis of urban landscapes with a case study of the best management practices for urban storm water management in North İstanbul.September 2016, 180 pagesKey Words: Relational Landscape Analysis, Ecological Infrastructure, Geodesign, Landscape Urbanism, Urban Ecology, Ecosystem Services, Low Impact Development, Agent Based Modelling, GIS.