Bazı bitkisel özellikleri belirlenen domuz ayrığı (Dactylis glomerata l.) genotiplerinde farklı sıcaklıkların çimlenme üzerine etkileri

Abstract

Doğal florada bol miktarda bulunan ve hayvanlar tarafından sevilerek tüketilen domuz ayrığı (Dactylis glomerata L.) ülkemizde önemli bir yere sahiptir. Kurağa dayanıklı ve gölgeye toleranslı, otlatma ve biçime oldukça dayanıklı olan ve ilkbaharda erken gelişmeye başlayan domuz ayrığının meraların iyileştirilmesi ve yapay meraların oluşturulmasında kullanılması tavsiye edilmektedir (Açıkgöz, 2001; Manga ve ark., 2002). Domuz ayrığı, üretimi geniş şekilde yapılan çok yıllık serin iklim bitkisidir (Lee ve ark., 2006). Domuz ayrığı yumak oluşturarak gölge imkânı sağlamaktadır. Soğuğa ve kurağa karşı dayanıklıdır, ayrıca su baskınlarına karşı direnç göstermektedir. Bütün bu özellikler domuz ayrığını eşsiz kılmaktadır (Serin ve Tan, 1998; Hannaway ve ark., 1999). Daha önce yapılmış olan TÜBİTAK projesinde kullanılan domuz ayrığı genotiplerinin büyük kısmında çimlenme sorunları görülmüştür. Bu nedenle bu çalışmada domuz ayrığı bitkisinin değişik sıcaklıklarda çimlenme özellikleri üzerine yapılmıştır. Çalışma Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Sertifikasyon ve Kalite Laboratuvarı çimlendirme dolabında yürütülmüştür. Çalışmada 113O919 no'lu TÜBİTAK projesi kapsamında seçilen 11 farklı Dactylis türünün 10 genotip ve 1 tescilli çeşit, 4 farklı sıcaklık (5-15-25-35C⁰), 4 tekerrür ve 3 sayım (5-10-15 gün) şeklinde kurulmuştur. Gün uzunluğu 8 – 16 saat (aydınlık – karanlık) uygulanmıştır. Her çimlendirme kabı için sağlıklı 25'er adet tohum kullanılmıştır. Bitkiler tarım perliti ortamında çimlendirilerek perlit oranı 10.8'e ayarlanmıştır. Çimlenme denemesinde ilk ve son sayım günlerinde normal çim kökü ve çenek yaprağı teşekkül eden tohumlar çimlenmiş kabul edilerek sayım işlemleri gerçekleştirilmiştir. Hiçbir şekilde çimlenme belirtisi görülmeyen ve anormal kök veya yaprak meydana getirilen tohumlar ise, çimlenmemiş olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak 5-10-15 günlerinde yapılan gözlemler sonucu 5C⁰'de 2, 15C⁰'de 8, 25C⁰ 'de 7 genotipte ayrıca her 3 farklı sıcaklık derecesinde de Doğu yıldızı çeşidinde çimlenme görülmüştür. 35C⁰'de ise hiçbir genotipte ve tescilli çeşitte çimlenme gözlemlenmemiştir. Anahtar Kelimeler: Çimlenme, Domuz ayrığı, Mera, Sıcaklık

Cocksfoot (Dactylis glomerata L.), which is abundant in natural flora and grained by animals, has a significant place in our country. It is recommended to be used in enhancement of pasture and forming artificial pasture as it is highly resistant to grazing, mowing, and drought, shade-tolerant, and also it develops in early spring(8 hours light- 16 hours dark). (Açıkgöz, 2001; Manga ve ark., 2002). Cocksfoot is a perennial cold climate plant which is produced in wide area (Lee ve ark., 2006). It provides shade region by forming grass ball. Besides of being resistant to cold and drought, it is resistant to flooding also. All these features make it unique (Serin ve Tan, 1998; Hannaway ve ark., 1999). Failures in germination were observed in most of the cocksfoot genotypes used in the previous scientific and technological research council of Turkey (TUBITAK) project. Therefore, in this study, germination properties of cocksfoot were determined at different temperatures. This study was carried out in Field Crops Department' Quality and Certification laboratory' climate cabinet of Agricultural Faculty of Selcuk University. This study was conducted with 11 different Dactylis species with different genotype and a proprietary cultivar which are selected within the scope of TUBITAK project no. 113O919 by experimenting 4 different temperature (5-15-25-35⁰C), 4 repetitions, 3 counting (5-10-15th day). Day length was 8 - 16 hours (light - dark). 25 healthy seeds were used for each germination container. Plants were germinated in agricultural perlite environment and perlite ratio was adjusted to 10: 8. In the first and last counting days of germination experiment, normal grass roots and seed-leaf were considered germinated in counting processes. Seeds with no signs of germination or abnormal roots or leaves were identified as non-germinating. As a result, according to the observations made on 5th-10th-15th days, 2 genotypes at 5⁰C, 8 genotypes at 15⁰C, 7 genotypes at 25⁰C, and germination of Doğu Yıldızı were observed at all temperatures. No germination of any genotype and proprietary cultivar was observed at 35⁰C. Key Words: Cocksfoot, Germination, Pasture, Temperature