Konya bölgesinde, sağlıklı ve hastalıklı buzağı ve sığırlarda kan plazması B-karoten, vitamin A (retinol) düzeylerinin tespiti ve bu düzeylerle hastalıklar arasındaki ilişkilerin araştırılması

Abstract

81 V. ÖZET Bu çalışmada, Konya bölgesinde halk elinde ve Konya Hayvan cılık Merkez Araştırma Enstitüsü'nde (KHMAE) bulunan Holstein ve Esmer ırkı sağlıklı inek ve buzağılar ile hastalıklı inek ve buzağılarda plazma vitamin A ve B-karotin düzeylerinin tespit edilmesi ve bu düzeylerle hastalıklar arasındaki ilişkilerin araştırılması amaçlanmıştır. 1989-1990 kış döneminde 99 baş inek ve 80 baş buzağı olmak üzere toplam 179 baş hayvandan kan örnekleri toplandı. Plazmada vitamin A ve B-karotin tayinleri yüksek performans likit kromatografi (HPLC) ile yapıldı. Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü'nde bulunan sağlıklı ineklerden birinci kontrol Al grubu ve yeni doğum yapmış, postpartum 1-20. günler arasında bulunan 1. kontrol A2 grubunun plazma vitamin A ortalamaları sırasıyla 73.27 ± 3.11 ve 31.82 ± 2.05 mcg/100 mi ve fî-karotin ortalamalarıda 378.37 ± 22.95 ve 139.08 ±8.28 mcg/100 mi olarak tespit edildi. Halka ait sağlıklı ineklerde (2. Kontrol A grubu) plazma vitamin A ve 6-karotin ortalamaları 43.44 ± 1.92 ve 143.53 ± 19.86 mcg/100 mi olarak bulundu. Halk elindeki hastalıklı hayvanlardan, metritisli( Deneme Al Grubu), Mastitisli (Deneme A2 Grubu) ve retensiyo sekundinarumlu (Deneme A3 Grubu) ineklerin plazma vitamin A ortalamaları sırasıyla 34.65 + 2.81, 39.03 ± 2.9 ve 22.07 + 0.34 mcg/100 mi ve 6-karotin seviyeleri de 79.69 ± 16.89, 114.78 ± 17.09 ve 74.40 ± 20.26 mcg/100 mi olarak bulundu.82 Konya Hayvancılık Araştırma Enstitüsü' nde bulunan sağlıklı, 1-30 günlük (neonatal dönemdeki) buzağılarda (1. Kontrol B Grubu) plazma vitamin A ve B-karotin ortalamaları 21.41 ± 1.47 ve 8.31 ± 0.92 mcg/100 ml, halka ait sağlıklı, 1-30 günlük buzağılarda (2. Kontrol B Grubu) da bu değerler 11.86 ± 1.31 ve 2.53 ± 0.45 mcg/100 ml olarak tespit edildi. Halka ait 1-30 günlük hastalıklı ( pneumoni, neonatal ishal, septisemi vb.) buzağılardan, vitamin A uygulanmamış olanların (Deneme Bl Grubu) plazma vitamin A ve B-karotin ortalamaları 8.39 ± 1.09 ve 1.26 ± 0.35 mcg/100 ml, vitamin A enjeksiyonu uygulanmış olanların (Deneme B2 Grubu) vitamin A ve B-karotin ortalamaları ise sırasıyla 39.68 ± 3.0 ve 1.73 ± 0.47 mcg/100 ml olarak tespit edildi. Konya Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü 'ne ait sağlıklı inek ve buzağıların plazma vitamin A ve B-karotin düzeylerinin yeterli seviyelerde bulunduğu, halka ait sağlıklı inek ve buzağılardaki değerlerin ise yetersiz düzeylerde ve KHMAE'ne ait inek ve buzağılardan önemli (P< 0.01) oranlarda düşük kaldığı gözlendi. Hastalıklı inek ve buzağılarda yapılan değerlendirmelerde, metritis ve retensiyo sekundinarumlu ineklerin plazma vitamin A ve J3-karotin seviyelerindeki düşüklüğün bu hastalıklarla ilişkili ve kontrol grubu ile aralarındaki farkın istatistiksel yönden P< 0.01 düzeyinde önemli olmasına rağmen, mastitisii ineklerin vitamin A ve B-karotin düzeylerindeki düşüklüğün istatistiksel yönden önemsiz (P> 0.05) olduğu gözlendi.83 Hastalıklı buzağılardan, vitamin A enjeksiyonu yapılmamış olanlarda (Deneme Bl Grubu) vitamin A ve 13-karotin, yapılanlarda da (Deneme B2 Grubu) 13-karotin seviyeleri 2. kontrol B grubundan düşük olmakla birlikte aralarındaki fark istatistiksel yönden önemsiz olarak bulundu. Vitamin uygulananların vitamin A düzeyleri ise bütün gruplardan önemli (P< 0.01) oranda yüksek olduğu gözlendi. İnek ve buzağılarda plazma vitamin A ve 13-karotin seviyeleri arasında yapılan korelasyon testlerinde, retensiyo sekundinarumlu inekler hariç hiç bir grupta önemli bir ilişki bulunamazken, retensiyo sekundinarumlu ineklerin plazma vitamin A ve J3-karotin seviyeleri arasında P< 0.01 düzeyinde önemli pozitif bir ilişki ( r:0.815 ) tespit edildi. Yapılan çalışma sonucunda, halka ait inek ve buzağılarda bilinçsiz beslenme neticesinde vitamin A ve J3-karotin seviyelerinin yetersiz kaldığı, vitamin A' ya nazaran 13-karotin noksanlıklarının daha belirgin olarak ortaya çıktığı gözlendi. Hatta buzağıların yarısının plazmalarında 13-karotin belirlenemedi. İneklerde metritis ve retensiyo sekundinarum gibi bozuklukların da vitamin A ve 13-karotin noksanlıkları ile ilişkili bulunmasından dolayı Konya bölgesinde halk elinde bulunan hayvanların rasyonlarına özellikle kış aylarında ve doğum dönemlerinde 13-karotin ilaveleri yapılmasının hem verim ve hem de hastalıklara karşı direncin artırılması açısından gerekli olduğu kanısına varıldı.

84 VI. SUMMARY In this study, we intended to determine plasma vitamin A and fi-carotene values of healthy and diseased Holstein and Swedish Red cows and calves belonging to the people and Livestock Research Center of Konya, and to investigate the relationships between these values and diseases. Blood samples were collected from a total of 179 animals including 99 cows and 80 calves in the winter period of 1989- 1990. Plasma vitamin A and J3-carotene analyses were made by using high performance liquid chromatography (HPLC). The mean vitamin A values of healthy cows in first control group (Al and A2 ) belonging to the Livestock Research Center of Konya were found to be 73.27 ± 3.11; 31.82 + 2.05 mcg/100 ml, and 13-carotene values were 378.37 ± 22.95; 139.08 ±8.28 mcg/100 ml, respectively. The mean vitamin A and 13-carotene values of healthy cows belonging to the people in second control group A were found as 43.44 ± 1.92; 143.53 ± 19.86 mcg/100 ml, respectively. The mean plasma vitamin A values of diseased cows in experimental group Al (cows with metritis), experimental group A2 (cows with mastitis) and experimental group A3 (cows with retained placenta) were found to be 34.65 ± 2.81; 39.03 + 2.9 and 22.07 ± 0.34 mcg/100 ml, and 13-carotene values of these groups were 79.69 ± 16.89; 114.78 ± 17.09 and 74.40 ± 20.26 mcg/100 ml, respectively. The mean vitamin A and 13-carotene values of healthy calves85 with 1-30 days old belonging to the Livestock Research Center of Konya in first control group B were found to be 21.41 ± 1.47 and 8.31 ± 0.92 mcg/100 ml» and the same values of the calves with 1- 30 days old belonging to the people in second control group B were 11.86 ± 1.31 and 2.53 ± 0.45 mcg/100 ml, respsetively. The mean vitamin A and j3-carotene values of diseased calves for which vitamin A injection was not applied (experimental group Bl ) were found to be 8.39 ± 1.09; 1.26 ± 0.35 mcg/100 ml, and for the group where vitamin A injection was applied (experimental group B2) were 39.68 ± 3.0 and 1.73 ± 0.47 mcg/100 ml, respectively. Plasma vitamin A and J3-carotene levels of healthy cows and calves belonging to the Livestock Research Center of Konya seemed to be sufficient, but they were found to be insufficient in animals belonging to the people and these differences were concidered statistically significant (P< 0.01). The low plasma vitamin A and J3-carotene values of cows with metritis and cows with retained placenta (experimental groups Al and A3) were related to the disorders and these differences were found to be statistically significant (P< 0.01) as compared to the control group. On the other hand, the low plasma vitamin A and J3-carotene values of cows with mastitis (experimental group A2 ) were not significant (P> 0.05) Mean plasma vitamin A and J3-carotene values of diseased calves in the group which was not given vitamin A (experimental group Bl ) and mean 0-carotene values of calves in experimental86 group B2 found to be lower than the second control group B, but the differences were not statistically significant. The mean vitamin A values of calves in experimental group B2 given vitamin A was significantly higher (P< 0.01) than all groups. Correlation coefficients between vitamin A and J3-carotene levels of all groups of calves and cows, except the experimental group A3 (cows with retained placenta) were not statistically significant. But in experimental group A3, correlation coef f icient(r :0.815 ) was found statistically significant (P<0. 01 ). As a result, plasma vitamin A and J3-carotene levels seemed to be insufficient in cows and calves belonging to the people because of poor feeding, and also the higher diminution of 6- carotene levels was observed with compared to vitamin A in plasma of these animals. J3-carotene could not be detected in plasma of nearly half of the calves. At the same time, because of the relation of low vitamin A and 13-carotene levels to the disorders such as metritis and retained placenta, it is concluded that the supplementation of J3-carotene was necessary to the diets of animals belonging to the people for getting more production and higher resistance to the diseases in the winter and parturition period.