Konya yöresi sığırlarında theileriosis etkenlerinin yayılışı ve vektör kenelerin tesbiti

Abstract

93 6. ÖZET Bu çalışma, Konya yöresi sığırlarında thei leriosisin yayılışı ve vektör kenelerinin tesbiti için yapılmıştır. Araştırma, Mayıs 1993 - Nisan 1995 tarihleri arasında Konya Merkez, Çumra, Karapınar, Beyşehi r ve Ilgın ilçelerinde yürütülmüştür. Her ay, belirtilen ilçelerde 7-10 sığırın thei leriosis yönünden muayeneleri yapılmış, ayrıca perifer kan ve lenf frotileri hazırlanarak giemsa boyası ile boyanmış ve immersiyon ebjektifle incelenmiş tir. Serolojik muayene için V. jugularis'den alınan kan örnekleri İFA testi ile thei leriosis yönünden kontrol edimiştir. Muayene edilen hayvanlardaki keneler ayrı ayrı şişelerde toplandıktan sonra, laboratuvarda identifikas- yonları yapılmıştır. Ayrıca Hyalomma türlerinin tükürük bezleri çıkarılarak Th.annulata ile enfekte olup olmadıkları incelenmiştir. Mikroskobik ve serolojik muayene sonuçları, Konya yöresi sığırlarında thei leriosis etkeninin Th.annulata olduğunu göstermiştir. Muayene edilen 857 sığırın, 135 ( % 15.76) 'i thei leriosis yönünden pozitif bulunmuştur. Pozitif vakaların 13 (% 13.33) 'inde akut ve 117 (% 86.67)'sinde latent theileriosis tespit edilmiştir. Ayrıca, serolojik muayeneler neticesinde Th,annulata 'ya % 27.27 oranında rastlanmıştır. Akut theileriosis olgularının % 66.67 'si 1-2 yaş, % 22.22 'si 3-4 Yaş, % 1.56 'sı 1 yaşından küçük ve94 yine % 1.56 'sı 10 yaşından `büyük yaş gruplarında görül müş, latent enfeksiyonlara ise 6 aylıktan itibaren bütün yaş gruplarında rastlanmıştır. Akut theileriosis; kültür ırkı sığırlarda (Holstein, Montafon, Simental) (% 2.36), yerli ırklara (&1.36) göre, latent theileriosis; yerli ırk sığırlarda (% 19.00), kültür ırkı sığırlara (% 11.79) göre daha yüksek oranda görülmüştür. Theileriosis olguları, dişi sığırlarda &15.35, erkek sığırlarda ise % 16.89 oranında saptanmıştır. Tropikal thei leriosisl i sığırların üzerlerinde bulunan kenelerin % 6.67 'si H.a.anatol i cum. % 16.67 'si H.a.excavatum, % 26.67 'si H.detritum, % 4-3.33 'ü R. turanicu.s ve % 6.67 'si R. bursa olarak identifiye edi İmişlerdi r. Ayrıca bu çalışmada H.marginatum. D. niveus ve Hae.otophi la 'ya da rastlanmıştır. Hyalomma türleri, 24'ü Ağustos, 10'u Haziran, 9 'u Temmuz ve 3 'u Eylül aylarında olmak üzere, Merkez îlçe 'de 7, Çumra'da 13, Karapınar'da 14 ve Beyşehir'de 12 adet olarak toplanmıştır. Ilgın' da Hyalomma soyuna bağlı kenelere rastlanmamıştır. Hyalomma enfestasyonları en çok Ağustos (% 16.00) ayında görülmüştür. Diseke edilen Hyalomma ' ların tükürük bezlerinin muayenelerinde 11 'inin ( 8 adet H.a.excavatum ve 3 adet H.a.anatol i cum ) Th. annul ata sporozoitleri ile enfekte oldukları görülmüştür.95 Sonuç olarak, mikroskobik ve serolojik muaye neler, Konya yöresi sığırlarında thei leriosis etkeninin Th. annul ata olduğunu göstermiştir. Ayrıca, bu yörede Th. annulata ' nın vektörü olan H. a. anatolicum, H.a.excavatum. H.detritum ve H. marginatum ile diğer kene türlerinden R. tu ran i cus. R. bursa. D. n i veus ve Hae.otoohi la enfestasyonl arına da rastlanmıştır.

96 7. SUMMARY This study was carried out to determine vector ticks and the spreading theileriosis among cattle in Konya province. The period, between May 1993 and April 1995, periferal blood and lymph samples were taken monthly from 7-10 cattle for the dragnosis of theileriosis. Blood and lymph smears were prepared and stained with Giemsa for the microscobic examination. At the mean time, blood samples taken from V.jugularis were examined for the serologic diagnasis of theileriosis by IFA test. After ticks samples, obtained from exemined cattle, were collected into spearate tube, the identification of the ticks were perform in the laboratory. Besides, the salivary glands of Hyalomma ticks were dissected to determine whether they are infected. The results of the microscobic and serologic examinations showed that Th. annul ata were the agent of theileirosis in cattle in Konya region. Of 857 exemined cattle, 135 ( 15.76 % ) were found pozitive for theileirosis. 1 S (13.33%) of Which had acute theileirosis while 117 (S6.67 %) of which had latent theileriosis. In the mean time, Th. annul ata infection was determined at the rate of 27.27 %, serologicly. When the age distribution of theileriosis was evaluated, the highest prevalans 66.67 % of acute theileriosis was observed in cattle at the age of 1-2 years. 22.22 %, 1.56 % and 1.56 % cases of acute97 thei lei rosis were respectively determined in cattle at the age of 3-4 years, younger than 1 year old and older than 10 years old. However, latent infections were observed in cattle older than 6 mounths old. The prevalance of acute thei leriosis, in culture breed catties (Holstein, Brown Swis.Simmental ) (2.36%) wase found to be higher than that of Indigene breed cattle, (1.36%). Nevertheless, latent the infection rate in culture breeds (11.79%) was lower than that of indigene breed catties (19.00 %). The prevalence of thei leriosis in cow and bulls was found to be 15.35 % and 16.89 % respectively. H.a.anatol i cum. H.a.excavatum. H.detritum. R. turanicus and R. bursa were, identified with the rate of 6.67%, 16.67%, 26.67%, 43.33% and 6.67%, in cattle with tropical theileriosis respect i ve 1 v. H. marg i natum. D. n i veus and Hae. otophila were olso identifical in this study. When the mounth distribution of Hyalomma tick was evaluated, it was 24 in August, 10 in June, 9 in July and 3 in September. Regional distributions was as followed: 7 of which from Konya centrum, 13 of which from Çumra, 14 of which from Karapınar and 12 of which from Beyşehir. There was no Hyalomma tick in Ilgın region. The highest Hyalomma infestation was abserved in August (16.00 %). Th. annul ata sporozoits were determined in 11 dissecated salivary gland of Hyalomma ticks ( S of which H.a.excavatum and 3 of which H.a.anatol i cum ).98 Consequently, it was found by both serologically and microscobicaly that Th. annul ata was the agent of theileriosis in cattle in Konya region. In addition to this, H.a.anatol i cum. H.a.excavatum. H.detritum and H. marginatum, which are the vector of Th. annul ata and R.turanicus. R. bursa. D.niveus and Hae. otophila infestations were observed in this region.