Katı ve sıvı yağ tüketiminin karaciğerde glutatyon sentezi ve serbest radikal üretimi

Abstract

6. ÖZET S.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyokimya (TIP) Anabilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ / KONYA - 2000 Ayşegül GÜNYAKTI Katı ve Sıvı Yağ Tüketiminin Karaciğerde Glutatyon Sentezi ve Serbest Radikal Üretimi Üzerine Olan Etkilerinin Araştırılması Biyolojik moleküllerden, serbest radikallere en hassas olan grup lipidlerdir. Yağ asitlerinin doymamış bağlan serbest radikallerle tepkimeye girerek peroksidasyon ürünleri oluştururlar. Yağ asitleri yapılarındaki çift bağ arttıkça, serbest radikallere karşı dirençsizleşip oksidasyona uygun hale gelirler. Diyetle alman yağ asitlerinin miktarı ve doğası dokulann,hücre ve organellerin yağ asidi profiline yansır. Diğer taraftan doymuş yağlar, kolesterol ve LDL seviyelerini arttırmaları nedeniyle ateroskleroz ve dolaşım sistemi hastalıklarından sorumlu tutulmaktadırlar. Zeytinyağının çok tüketildiği Akdeniz ülkelerinde ve balık ağırlıklı beslenen İskandinav ülkelerindeki insanlarda, kalp damar hastalıktan insidansının düşük olması bu fikri desteklemektedir. Böylece hipokolestrolemik olan bitkisel yağlann tüketiminin daha sağlıklı olacağı düşünülmüştür. Bu çalışma, toplum tararından çokça tüketilen ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarinin serbest radikallerden etkilenme derecelerini, karaciğer ve kanda glutatyon sentezi ile karaciğerde serbest radikal üretimi üzerine olan etkilerini ortaya koymak amacıyla fareler üzerinde gerçekleştirildi. Bu amaçla, her bir yağ ve kontrol grubu için 10' ar adet olmak üzere toplam 5 gruptan oluşan 6 aylık 50 adet fare alındı. Farelere 12 hafta boyunca %10 yağ içeren diyet verildi. Bu süre sonunda fareler eter anestezi altmda açılarak karaciğerler çıkanldı. Karaciğer 51süpernatanlarında konjuge dien tayini yapıldı. Ayrıca karaciğerde ve kanda glutatyon miktarı ölçüldü. Katı ve sıvı yağ tüketiminin karaciğer ince yapısı üzerine etkilerini görmek amacı ile elektron mikroskobik inceleme de yapıldı. Alman karaciğer doku parçalan rutin yöntemlerle izlenip bloklandı. Kesitler elektron mikroskobu ile incelenip resimlendi. Çalıştığımız her dört yağ grubunda en düşük karaciğer CD değerleri zeytinyağı grubunda, en yüksek değerler ise ayçiçek yağı grubunda bulundu. CD değerlerinin küçükten büyüğe doğru dizilişi ZY< TY< M < AY şeklindedir. Bu değerlerden, oksidasyona dayanıklılık bakımından en sağlıklı yağın zeytinyağı,en sağlıksız yağın ise ayçiçek yağı olduğu anlaşılmaktadır. Her dört yağ grubuna ait karaciğer-GSH ve kan-GSH değerleri arasında istatistik] açıdan önemli bir fark bulunamadı. Karaciğerin elektron mikroskobik incelenmesi sonucunda, en sağlıklı yağın sırasıyla tereyağı, zeytinyağı, margarin ve ayçiçekyağı şeklinde olduğu görüldü. Sonuç olarak, doymamış yağların lipid peroksidasyonuna doymuş yağlara göre daha az dirençli oldukları anlaşılmaktadır. Özellikle ayçiçek yağma ait gerek biyokimyasal gerekse elektron mikroskobik bulgular önemlidir. Ayrıca doymuş bir yağ olmasma rağmen margarinin de lipid peroksidasyonuna karşı dirençli olmadığı görülmektedir. Elektronmikroskobik çalışmamız ise bu konuda yapılmış ilk çalışmadır. Bu çalışmadan özellikle tereyağının yüksek kolesterol içeriğine rağmen lipid peroksidasyonuna oldukça dirençli ve elektronmikroskobik bulgulardan karaciğer için en sağlıklı yağ olduğu, bunu da ikinci sırada zeytinyağının takip ettiği anlaşılmaktadır. 52

7. SUMMARY Investigation of Effect of Saturated and Unsaturated Fats on Gluthation Synthesis and Production of Free Radicals in The Liver Of the biological molecules, the most sensitive ones to free radicals are lipids. Reaction of unsaturated bonds of fatty acids with free radicals results in peroxidation products. Fatty acids become unresistant against free radicals and suitable for peroxidation as the number of double bonds increase in their molecular structure. The amount and nature of the dietary fatty acids reflects to fatty acid profile of the tissues, the cells and the organism. On the other hand, saturated fats are thought to be responsible for atherosclerosis and cardiovascular diseases since they increase the level of cholesterol and LDL. In people living at mediterranian countries where olive oil consumption and in scandanavian countries where fish consumption is high, low rate of cardiovascular diseases is a support for this thought. Because of this, it is believed that the consumption of hypocholesterolemic vegetable oils are safer than the saturated oils. The present study was carried out on mice to show the effects of sunflower oil, butter, olive oil and margarine, which are mostly consumed oils, on gluthation synthesis in the liver and blood and on free radical production. For this purpose, totally 50 mice were divided into five groups each for one kind of fat including control group. Mice were fed with a diet containing %10 fat for 12 weeks. At the end of that period, mice were secrifled under ether anesthesia and their livers were taken out. Blood samples were obtained by cardiac puncture. Conjugated diens of the liver supernatants and glutathion level of both the liver supernatants and blood samples were measured. To see the effects of saturated and unsaturated fats on liver ultrastructure, electronmicroscopic analysis were also done. The liver tissue samples were examined and blocked. Sections were examined under electron microscope and photos were taken. 53The lowest CD values were found in the olive oil group and the highest in the sunflower oil group. CD values were decreased as olive oil < butter < margarine < sunflower oil. From those values, we concluded that the most resistant fat to peroxidation was olive oil and the least was sunflower oil. There was no statistical difference between the liver-GSH and the blood-GSH values of each fat groups After the microscopic examination of the liver, recomandable fats were in the order of butter, olive oil, margarine and sunflower oil. As a result, unsaturated fats are least resistant to lipid peroxidation than saturated fats. Specially biochemical and electronmicroscopic results of sunflower oil are important. Also as a saturated oil, it can bee seen that margarine is not resistant against lipid peroxidation. Our electronmicroscopic study is the first one in this field. From this study it is understood that specially butter, which contains high chollesterol, is resistant against lipid peroxidation and is the most suitable fat for the liver which is followed by olive oil, after the results of electronmicroscopic study. 54