Yaptırılan ratlarda çinko eksikliği ve takviyesinin plazma laktik asit düzeylerine etkisi

Abstract

6. ÖZET S. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ / KONYA - 2001 KÜRSAT ÖZYÜREK Yüzme Egzersizi Yaptırılan Raflarda Çinko Eksikliği ve Takviyesinin Plazma Laktik Asit Düzeylerine Etkisi Enerji metabolizmasında önemli bir eser elemet olduğu bilinen çinkonun, fiziksel performans üzerindeki etkileriyle ilgili çok az bilgi bulunmaktadır. Çinko ile egzersiz ilişkisini konu alan çalışmalar daha çok, egzersize cevap olarak bu elementin vücuttaki dağılımı üzerine yoğunlaşmaktadır. Gerçekleştirilen araştırmalar, egzersizi takiben plazma çinko düzeylerinde bir azalma olduğunu göstermektedir. Plazma çinko seviyelerinin düşük olmasının bir sonucu olarak, kas çinko konsantrasyonlarında da bir azalma meydana gelebilir. Enerji metabolizmasında bir çok enzimin aktivitesi için çinko gerekJi olduğundan, kas çinko seviyelerindeki düşüklük, dayanıklılık kapasitesinde de bir azalmaya neden olabilir. Belki de; dayanıklılık antrenmanı yapan sporcularda gözlenen çinko eksikliği, yorgunluğun patogeneziyle ilgili olabilen farklı sistem ve dokularda çeşitli fonksiyonel değişiklikleri uyaran bir faktör olarak karşımıza çıkabilir. Bahsedilen bilgilerin ışığında planlanan çalışma, yüzme 39egzersizi yaptırılan ratlarda plazma laktik asit, kas ve karaciğer glikojen düzeyleri ve bazı hematolojik parametreleri nasıl etkilediğinin belirlenebilmesi amacıyla gerçekleştirildi. Araştırma, Çinko Eksik Yüzme Grubu (Grup 1, n=10), Çinko Takviyeli Yüzme Grubu (Grup 2, n=10), Kontrol Yüzme Grubu (Grup 3, n=10), Kontrol Grubu (Grup 4, n=10) olmak üzere 40 adet Spraque Dawley cinsi erişkin erkek ratlar üzerinde Selçuk Üniversitesi Deneysel Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezinde gerçekleştirildi. Dört hafta süren çalışmanın bitiminde deney hayvanlarından dckapitasyonla alınan kan örneklerinde, eritrosit, hemoglobin, hematokrit, lökosit, lenfosit, trombosit sayıları (Otomatik kan sayım cihazında), plazma glukoz ve laktik asit düzeyleri (Oto analizör cihazında) ile plazma çinko seviyeleri (Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresinde) tayin edildi. Eritrosit sayıları Grup l'de Grup 2, 3 ve 4'den, Grup 3'de Grup 2 ve 4'den anlamlı şekilde düşüktü. Hemoglobin değerleri Grup l'de Grup 2 ve 4'e oranla önemli ölçüde azalmıştı. Hematokrit oranları hem Grup 1, hem de Grup 3'de, Grup 2 ve 4'e oranla düşük seviyedeydi. Lökosit sayıları açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılık yoktu. Lenfosit oranları Grup 2'de, diğer grupların tamamından daha yüksekti. Buna karşın trombosit sayıları Grup 2'de diğer gruplara oranla önemli şekilde azalmıştı. Plazma laktik asit düzeyleri Grup l'de diğer grupların tamamından anlamlı derecede yüksekti. Grup 2'nin plazma laktik asit seviyeleri, hem Grup 1, hem de Grup 3 'ün aynı değerlerinden daha düşüktü. Plazma glukoz düzeyleri Grup 1 'de diğer grupların tamamından yüksek iken, Grup 2'nin aynı değerleri Grup 4'e oranla önemli şekilde azalmıştı. Karaciğer ve kas glikojeni Grup l'de Grup 2 ve Grup 4'den anlamlı şekilde düşüktü. Grup 2 ve 4'ün aynı değerleri Grup 3 'den daha yüksekti. Çinko düzeyleri beklenildiği gibi Grup l'de diğer gruplardan düşük, Grup 2'de de diğer grupların tamamından yüksekti. 40Çalışmanın sonucunda elde edilen bulgular, çinko eksikliğinin ratlarda eritrosit, hb, hct, kas ve karaciğer glikojen düzeylerinde önemli şekilde azalmaya, plazma laktik asit düzeylerinde ise anlamlı bir artışa yol açarak fiziksel performansı olumsuz etkilediğini göstermektedir. Buna karşın çinko takviyesi ratlarda, eritrosit, hb, hct, kas ve karaciğer glikojen düzeylerinde anlamlı artışlara, plazma laktik asit düzeylerinde ise önemli bir azalmaya yol açarak fizyolojik performans üzerinde olumlu etkilere yol açmaktadır. Sonuç olarak sporcularda fizyolojik dozda çinko takviyesi performans için yararlı sonuçlar verebilir. 41

7.SUMMARY Effects of Zinc Deficiency and Supplementation on Plasma Lactic Acid Levels of Rats Performing Swimming Exercise There is a little evidence about effects of zinc, which is an important trace element in energy metabolism, on physical performance. Studies about zinc and exercise relationship mostly focus on body distrubution of this element in response to exercise. Previous studies revealed that there is a decrease in plasma zinc level following exercise. Muscle zinc concentration may decrease in response to low plasma zinc level. Low muscle zinc level can lead to poor muscle duration since zinc is a vital trace element for many enzymatic activities. Probably zinc deficiency observed in sportmen doing duration exercise may be a factor stimulating many functional changes in various systems and tissues. The aim of the study was to determine changes in plasma lactic acid level, glycogen contents of muscle and liver, and some hematologic parameters of swimming rats. Study was held in Selçuk University Experimental and Application Center on 40 Spraque-Dawley male rats divided into 4 groups namely, zinc deficient swimming group (group 1, n=10), zinc supplemented swimming group (group 2, n=10), swimming control group (group 3, n=10), and control group (group 4, n=10). Blood samples were obtained by way of decapitation at the end of four weeks. Then blood samples underwent analysis for the determination of erithrocyte count, hemoglobin, hematocrit, leukocyte count, lymphocyte 42count, thrombocyte count (automatic blood counter), plasma glucose and lactic acid levels (autoanalyser), and plasma zinc levels (atomic absorption spectrophotometer). Erithrocyte count of group 1 was significantly lower than groups 2, 3 and 4 where as it was significantly lower in group 3 than groups 2 and 4. Hemoglobin level of group 1 was significantly lower than groups 2 and 4. Hematocrit value of groups 1 and 3 was significantly lower than groups 2 and 4. There was no significant difference regarding leukocyte counts. Lymphocyte count of group 2 was significantly higher than all other groups. In contrast thrombocyte count of group 2 was significantly lower than all other groups. Plasma lactic acid level of group 1 was significantly higher than all other goups. Plasma lactic acid level of group 2 was significantly lower than both groups 1 and 3. Where as plasma glucose level of group 1 was significantly higher than all other groups, it was significantly lower in group 2 than group 4. Liver and muscle glycogen contents of group 1 was significantly lower than groups 2 and 4. Glycogen contents of groups 2 and 4 were significantly higher than group 3. As expected zinc level of group 1 was significantly lower than other groups where as it was significantly higher in group 2 than other groups. Results reveal that while zinc deficiency decreases erithrocyte count, hemoglobin, hematocrit and muscle and liver glycogen levels in rats, it increases plasma lactic acid level significantly. These changes effect physical performance negatively. In contrast while zinc supplementation increases erithrocyte count, hemoglobin, hematocrit and muscle and liver glycogen levels significantly, it decreases plasma lactic acid level significantly.These changes effect physical performance positively. As a result physiological doses of zinc supplementation to sportmen effects physical performance positively. 43