Süt ve daimi dişlerde çürükten etkilenmiş ve sağlam dentin dokusuna farklı bonding ajanların bağlanma dayanımlarının mikro makaslama test metodu ile incelenmesi ve taramalı elektron mikroskobu ile değerlendirilmesi

Abstract

6-OZET S.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Pedodonti Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ/KONYA-2003 Süt ve daimi dişlerde çürükten etkilenmiş ve sağlam dentin dokusuna farklı bonding ajanların bağlanma dayanımlarının mikro makaslama test metodu ile incelenmesi ve taramak elektron mikroskobu ile değerlendirilmesi Dişhekimliği pratiğinde daimi dişlerin sağlam ve çürükten etkilenmiş dentin dokusuna yönelik çalışılırken, pedodonti kliniklerindeki çalışmalar ise, hem süt hem de daimi dişlerin sağlam ve çürükten etkilenmiş dentin dokusunu kapsamaktadır. Dentin dokusunun sağlam veya çürükten etkilenmiş olması, günümüz adeziv sistemlerinin dentine iyi bir şekilde bağlanmasını etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı, hem süt hem de daimi dişlerde sağlam ve çürükten etkilenmiş dentin dokusuna altı farklı adeziv sistemin (AQ Bond, Fuji Bond LC, Prime&Bond NT, Scotchbond Multi Purpose, Optibond Solo Plus, Clearfil SE Bond) bağlanma dayanımlarım mikro makaslama test metodu ile incelemek ve adeziv sistem-dentin ara yüzeyini taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile değerlendirmektir. Çalışmada 90 adet çekilmiş süt azı dişi ve 90 adet periodontal nedenle çekilmiş daimi büyük azı dişi kullanıldı. Seçilen dişler rasgele altışar gruba ayrıldı. Düşük hızla dönen elmas separeyle dişin okluzal yüzeyi dentin açığa çıkacak şekilde uzaklaştırıldı. Çürükten etkilenmiş dentin bölgesini ortaya çıkarmak ve yüzeyi düzleştirmek için, okluzal yüzey dişin uzun aksına dik olacak şekilde 320 derecelik silikon karbid zımpara ile aşındırıldı. Çürükten etkilenmiş dentini belirlemede görsel incelemeden, muayene sondu ile yüzey sertliğinin tespitinden ve çürük belirleyici ajan uygulamasından yararlanıldı. Çürük belirleyici ajanla koyu pembeye boyanan yumuşak dentin zımparalanarak kaldırıldı. Çürükten etkilenmiş dentin seviyesiyle eş seviyedeki komşu dentin yüzeyi sağlam dentin (kontrol grubu) dokusu olarak kullanıldı. Hazırlanan yüzeylere adeziv sistemler uygulanıp restorasyonları yapıldı. Düşük hızda dönen su soğutmalı kesme cihazıyla kesilen dişlerden birer adet sağlam ve çürükten etkilenmiş dentin örneği elde edildi. Adeziv sistemlerin bağlanma dayanımları mikro makaslama test metodu kullanılarak ölçüldü. Elde edilen verilerin istatistiksel değerlendirmesi tek yönlü varyans analizinin çoklu karşılaştırma testi 91ve Tamhane 's T2 testi ile gerçekleştirildi. Altı adet süt ve altı adet daimi diş örneği SEM değerlendirmesi için kullanıldı. Daimi dişler için adeziv sistemlerin çürükten etkilenmiş dentindeki bağlanma dayanımının sağlam dentin dokusundakinden düşük olduğu gözlendi. Adeziv sistemlerin süt dişlerindeki bağlanma dayanımlarının ise daimi dişlerdeki bağlanma dayanımlarından düşük olduğu izlendi. Bunun yanında süt dişlerinde çürükten etkilenmiş dentin ile sağlam dentin dokusundaki bağlanma dayanımları arasında fark olmadığı belirlendi. İncelenen adezivler içinde bir self-etch sistem olan Clearfîl SE Bond'un, süt ve daimi dişlerde hem çürükten etkilenmiş hem de sağlam dentinde en yüksek performansı gösterdiği saptandı. Diğer self-etch adeziv sistem olan AQ Bond ve cam iyonomer esaslı Fuji Bond LC düşük performansları ile dikkat çekti. Smear tabakasını modifiye eden Prime&Bond NT ise sadece daimi diş sağlam dentin dokusunda yüksek bir performans sergiledi. Total-etch sistem olan Scotchbond Multi Purpose ve Optibond Solo Plus'ın bağlanma dayanımı değerlerinin ise genel olarak yüksek olduğu gözlendi. Sonuç olarak; çalışmada kullanılan adeziv sistemlerin daimi dişlerin sağlıklı dentin dokularında başarılı bir bağlanma sergiledikleri görüldü. Bundan sonraki çalışmaların süt dişleri ve çürükten etkilenmiş dentin dokularındaki bağlanma dayanımım artırmaya yönelmesi, pedodonti kliniklerinde adeziv sistemlerin başarısını artıracaktır. 92

7. SUMMARY Bond strengths of different bonding systems on caries-affected and sound dentinal tissues in deciduous and permanent teeth: A micro shear bond strength test and SEM study. In dentistry while practitioners are studying on sound and caries affected dentin of the permanent teeth, the studies in pediatric dentistry involves the sound and caries affected dentin of both deciduous and permanent teeth. The structures of dentin whether sound or caries affected has an important effect on achieving a good bonding with contemporary adhesive systems. The aim of this study was to evaluate the bond strengths of six different bonding systems (AQ Bond, Fuji Bond LC, Prime&Bond NT, Scotchbond Multi Purpose, Optibond Solo Plus, Clearfil SE Bond) on caries-affected and sound dentinal tissues in deciduous and permanent teeth with micro shear bond strength test method and analyses of adhesive system-dentin interface with scanning electron microscope. Ninety permanent, freshly extracted for periodontal reasons and ninety extracted deciduous human molars with occlusal dentin caries was used. The teeth were divided into six group randomly. Dentin at the occlusal surface was exposed by using a low speed diamond saw. The occlusal surfaces were ground perpendicular to the long axis of the tooth with 320 silicon carbide papers under running water to expose a flat surface where the carious lesion was surrounded by normal dentin. To obtain caries affected dentin, we performed the grinding using the combined criteria of visual examination, surface hardness using a dental explorer, and staining by a caries detector solution. Using this procedure, we removed all soft, stainable carious dentin by grinding. Sound dentin at the same level with caries affected non-staining dentin was used as control group. Adhesive systems and their composites were applied on previously prepared surfaces. The caries affected and sound dentin samples were made by using a low speed diamond saw. Bond strengths of adhesive systems were analyzed with micro shear bond streght test method. Statistical analyses were performed by one way ANOVA and Tamhane 's T2 test. Six permanent and six deciduous tooth samples were used for SEM examinations. For permanent teeth, it was observed that bond strength to caries affected dentin was significantly lower than sound dentin. Bond strengths of adhesives systems for deciduous teeth were lower than the bond strength of permanent teeth. Also in deciduous teeth there 93were no bond strength differences between caries affected and sound dentin. Among the all adhesive, the self-etch system, Clearfil SE Bond, showed the best performance at both sound dentin and caries affected dentin in permanent and deciduous teeth. Another self- etch adhesive system, AQ Bond, and glass ionomer based, Fuji Bond LC, showed a weak performance. And smear layer modifiying, Prime&Bond NT, has only a good performance on permanent sound dentin tissue. The bond strengths of total-etch systems, Scotchbond Multi Purpose and Optibond Solo Plus was generally higher than other adhesive systems. Consequently, the results suggested that adhesive systems used in this study can successively bond to sound dentin of permanent teeth. Further investigations to improve bond strengths of caries affected dentin and deciduous teeth dentin can make adhesive systems more succesful in pediatric dentistry. 94