Ratlarda gentamisin nefrotoksisitesinin patoloji ve vitamin E ile selenyum kombinasyonunun koruyucu etkisi

Abstract

7. ÖZET SU Sağlık Bilimleri Enstitüsü Patoloji (VET) Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ / KONYA- 2003 Musa KARAMAN Danışman Prof.Dr. Metin Münir KIRAN Ratlarda Gentamisin Nefrotoksisitesinin Patolojisi ve Vitamin E ile Selenyum Kombinasyonunun Koruyucu Etkisi Bu çalışma, ratlarda deneysel gentamisin nefrotoksisitesi oluşturularak, patolojik bulguları saptamak ve vitamin E ile selenyumun koruyucu etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Bu amaçla toplam 24 adet rat kullanıldı. Ratlar, her biri 8'er hayvandan oluşan, biri kontrol ikisi deneme olmak üzere 3 gruba ayrıldı. Kontrol olarak ayrılan birinci gruptaki ratlara, 8 gün süreyle i.p. yolla %0.9'luk NaCl, II. gruptaki ratlara 8 gün süreyle i.p. yolla 100 mg/kg/gün dozunda gentamisin uygulandı. III. gruptaki ratlara ise, gentamisin uygulamasından 2 gün önce başlayarak 600 mg/kg/gün vitamin E ve 2 mg/kg/gün selenyum kas içi uygulandı. Daha sonra i.p. yolla 100 mg/kg/gün dozunda gentamisin uygulaması ile birlikte vitamin E ve Selenyum enjeksiyonuna 8 gün süreyle devam edildi. 66Çalışmanın 0., 2., 4., 6. ve 8. günlerinde bütün gruplardaki tatlardan alman kan örneklerinde serum kreatinin, y-glutamiltransferaz (GGT) ve kan üre nitrojen (BUN) düzeyleri, idrar örneklerinde ise kreatinin, GGT aktivitesi ve protein miktarları ölçüldü. Tüm gruplardaki ratlarda kan GGT düzeyinde önemli değişim gözlenmezken, II. ve III. gruplarda serum kreatinin düzeyinde 2. günden, BUN düzeyinde ise, II.grupta 2. günden, III. grupta da 4. günden başlayarak deneme sonuna kadar önemli artış saptandı. II. ve III. gruplarda idrar kreatinin düzeyinde 6. günden itibaren düşüş, idrar GGT ve protein miktarlarında ise 2. günden itibaren önemli artış görüldü. II. ve III. gruplarda idrar GGT/idrar kreatinin oranında denemenin 2. gününden, idrar protein/idrar kreatinin oranında ise 6. gününden itibaren başlayan ve deneme sonuna kadar devam eden önemli artış saptandı. Makroskobik olarak II. gruptakilerde daha şiddetli olmak üzere II. ve III. gruptaki ratlarda böbreklerin soluk renkli ve şişkin olduğu görüldü. II. ve III. gruptaki ratlarda böbreklerde mikroskobik olarak proksimal tubul epitellerinde değişen derecelerde hidropik dejenerasyon ve nekroz belirlendi. III. gruptaki ratlarda II. gruptakilere oranla proksimal tubul epitellerindeki dejeneratif ve nekrotik değişikliklerin şiddetinde azalma gözlendi. Mikroskobik olarak II. gruptaki ratların % 8 7. 5' inde şiddetli lezyonlar gözlenirken III. gruptaki ratlarda bu oran % 37.5 olarak belirlendi. Sonuç olarak, ratlarda oluşturulan gentamisin nefrotoksisitesinde gentamisin ile birlikte vitamin E ve selenyum uygulamasının ilacın toksik etkisini tam olarak engelleyemediği, ancak nefrotoksisitede azalma sağladığı kanısına varılmıştır. 67

8. SUMMARY The Pathology of Gentamicin Nephrotoxicity and Protective Effect of Vitamin E and Selenium in Rats This study was undertaken to determine the pathology of nephrotoxicity, which experimentally induced by gentamicin, and the protective effect of vitamin E and selenium in rats. For this purpose, 24 male Sprague-Dawley rats were used. They were divided into three groups, each of 8 rats. Group I (Control): Intraperitoneal injection (i.p.) of 0.9% NaCl for 8 days; Group II: Intraperitoneal injection of 100 mg/kg/day gentamicin for 8 days; Group III: Intramuscular injection (i.m.) of 600 mg/kg/day vitamin E and 2 mg/kg/day selenium for two days before gentamicin injection. Following this procedures i.p. injection of 100 mg/kg/day gentamicin and concurrent i.m. injection of vitamin E and selenium was applicated for 8 days. Serum creatinine, blood urea nitrojen (BUN), serum y-glutamyltransferase (GGT), and urine creatinine,urine GGT and urine protein levels were measured on 0., 2., 4., 6. and 8th days of experiment. Statistically significant elevation of serum creatinine levels on 2., 4., 6. and 8l days in groups II and III were observed. Whereas, significant elevation in BUN was seen on 2., 4., 6. and 8th days in group II and 4., 6. and 8th days in group III. In group II and III, urine creatinine levels were decreased on 6. and 8th days of experiment. However, significant elevation of urine GGT and protein were observed on 2., 4., 6. and 8th days of experiment in groups II and III. Urine GGT/urine creatinine ratio was increased on 2., 4., 6. and 8th days, though an increase of urine protein/ urine creatinine ratio was determined on 6. and 8th days of experiment. Grossly, the kidneys, were pale and swollen in groups II and III. These findings were more severe in kidneys of rats in group II than group III. Microscopically, in groups II and 68Ill, hydropic degeneration and necrosis of proximal tubules were seen. When compared to group II, the severity of these changes were diminished in the kidneys of rats in group III. Microscopically, severe degeneration and necrosis were observed in 87.5% of rats in group II, whereas similar lesions were seen in 37.5% of rats in group III. It was concluded that, experimentally induced gentamicin nephrotoxicity are not eradicated totally by concurrent injection of vitamin E and selenium. But, nephrotoxicity of gentamicin could be diminished by injection of vitamin E and selenium. 69