Fransız sosyoloğu Gabriel Le Bras`da din sosyolojisi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada din sosyolojisinin kısa bir tarihi gelişimi verildikten sonra, din sosyolojisinin temel sorunları açısından G.Le Bras'ın yaklaşımı sistematik olarak incelenmeye çalışılmıştır, XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başında din olayını inceleyen sosyal bilimciler, dini sosyal bir olay olarak ele alıp incelemişlerdir. Binin kökünü ve kaynağını araştırmaya dayanan bu teorik incelemelerden sonra, din sosyolojisi, dini bir kurum olarak ele alan daha ziyade ampirik araştırmalara dayanan çalışmalara yönelmiştir. Bu çalışmada incelenmeye çalışılan G.Le Bras, kullandığı sosyografi metoduyla, saha araştırmalarında değerli bilgiler ve tecrübeler edinmiş bir bilim adamıdır. Bu çalışmada Le Bras'ın seçilmesi, hem Türkiye'de yeterince tanınmamış olması ve hem de Türkiye'de eksikliği duyulan din sosyolojisi saha araştırmalarında bilgi vermek amacını gütmektedir. Bunun için Le Bras'ın eserleri birinci derecede kay nak olarak alınmıştır. Fakat Türkiye'de yeterli kaynağın bulunmaması, kaynaklara ulaşmada çeşitli güçlükler doğur muştur. Din sosyolojisi, Le Bras'ın çalışmalarıyla beşeri bilimler düzeyine yükselmiştir. Genel bir din sosyolojisi ne ulaşılması düşüncesinde olan G.Le Bras, bunun için bütün dinlere uygulanabilir bir anket geliştirmiştir. Le Bras bu anketi uygularken, aynı zamanda yapmış olduğu ve din sosyolojisine yeni kavramlar kazandırdığı tipolojiyi göz önüne alır. Le Bras'ın uzmanlaştığı sosyografi metodu ise, Onunla gelişme ve yayılma ortamı bulur. Böylelikle din sosyolojisinde, uygulamalı metod açısından sosyografi önemli bir yer alır. nihayet denilebilirki, din ve toplum arasındaki kar-şılıklı ilişkiler, dinî uygulamalar ve dinî gruplar sosyografi matodu ile araştırılabilir ve böylelikle genel tiplere ve tasvirlere ulaşılabilinir. Ayrıca Le Bras'ın geliştirdiği anketin, bütün dinlere uygulanmasıyla, bütün dinler arasında bir karşılaştırma yapma imkanı doğmaktadır.

-88- RESÜME Dans ce travail, apres avoir brievement fait con- naître le developpement de l*histoire de sociologie relig ieuse, on a cherche â etudier systematiquement le regard de G.Le Bras aux problemes fondamentaux de la sociologie r?iig- ieuse. Les scientifiques au discipline sociale, etudiant le phenomene de religion entre la fin du XIX sciecle et le de* but du XX em sciecle, ont recherche la religion comme un phenomene social. Aprls ces etudes th^oriques appuyant sur recherches de source et de base de la religion, la sociologie religieuse s' est diriğce vers les travaux reposant plutöt sur les Etudes empiriques en prenant la religion comme une institution. G.Le Bras que nous avons e s saye` d'dtudier aveo oe travail est un savant experiment e dans le domain© de recherc he sur terraine et ayant aussi de tres pre*cieuses renseigne- ments dans son domaine. la cause du choix de G. Le Bras dans ce travail a deux raisons, premierement il n'est suffisement pas connu en Tur- quie, deuxiemement nötre but avec ce travail est de donner des renseignements sur la sociologie religieuse dans le do maine de recherche sur terraine qui manque en Turquie. C'est pourquoi on a pris les oeuvres de G.Le Bras comme sources principales. On a rencontre* beaucoup de diffi- cultes pour pouvoir posse*der les sources â cause du manque de celles-ci en Turquie. La sociologie röligieuse a pu remonter au niveau des sciences humaines avec les travaux de G.Le Bras. Afin de faire une sociologie religieuse generale, G.Le Bras a deve- loppe une enquSte appliquable â toutes le religions. En appliquant cette enquete G.Le Bras considere en meme temps la typologie qui fait gagner les concepts nouve- aux â la sociologie religieuse.-89- Quant â la methode sociographique sur laquelle s'est experiments G.Le Bras, il se trouve avec elle dans un milieu d' invasion et deVeloppe*. Ainsi du point de vue de la methode appliquoe la sociographie prend une place important e dans la sociologie re'ligieuse. Enfin, on peut dire que les relations entre la re ligion et la societe, les groupes religieux et les applica tions religieuses peuvent etre etudi^s â l'aide de la met hode sociographique, ensuite on peut aboutir aux types et descriptions ge'ne'rales. En outre en appliquant 1'enquSte, on peut avoir la possibility de comparer toutes les reli gions entre elles.