Lise öğrencilerinin benlik tasarımı düzeylerini etkileyen faktörler

Abstract

BÖLÜM VII ÖZET Bu araştırmada Samsun şehir merkezinde bulunan ge nel ve mesleki liseler ile, Anadolu Lisesi 'nde okumakta olan öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri ortaya konulmuş ye öğrencilerin benlik tasarımı düzeylerini etkile yen çeşitli değişkenler karşılaştırmalı olarak incelenmistir. Araştırmada, öğrencinin; cinsiyeti, yaşantılarının büyük bir bölümünü geçirdiği yerin büyüklüğü, okuduğu lisenin türü, sınıf, karma olup olmaması, ailesinin çocuk sayısı ye ekonomik durunu, anne-babasının sağ ya da ölmüş olması ve çocuğa karşı tutumu, babasının mesleği ve öğrenim düzeyi gibi değişkenler bağımsız değişkenler ola rak, benlik tasarımı düzeyi de bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. 1987-1988 öğretim yılında Samsun şehir merkezinde ki altı genel ve beş meslek lisesi ile bir anadolu lise si olmak üzere bütün liselerde bulunan 11299 öğrenci araştırma kapsamına alınmış, her lisede her sınıftan ( 1. 2. ve 3. ) random örnekleme yöntemi ile birer sınıf seçilmiş ve bu sınıflarda bulunan 917 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur.89 Araştırmanın bağımlı değişkeni olan benlik tasarı mı düzeyini ölçmek için, bu amaçla Feriha Baymur (1968) tarafından geliştirilen 66 maddelik bir ölçek olan `Benlik Tasarımı Envanteri`, bağımsız değişkenlerle ilgili bilgi toplamak için ise, araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Anketi` kullanılmıştır. Dönencelerin incelenmesinde, Benlik Tasarımı Envanteri'nden alınan toplam puanların ortalamaları hesaplanmış, dönencenin özelliğine göre, genel olarak gruplar ara- sı etkileşimi ortaya koymak amacıyla varyans analizi (F) tekniği, ikili gruplar arası etkileşimi incelemek üzere de ortalamalar arası testi uygulanmıştır. Bu uygulama lardaki istatistiksel işlemler, Ondokuz Mayıs üniversite si Bilgi İşlem Merkezinin bilgisayar gücünden yararlanılarak yapılmıştır. Bu araştırmada yedi ana denence incelenmiştir. Dönenceler ile ilgili olarak elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir. 1. Konulan yeterlik sınırına göre, genel olarak lise öğrencilerinin benlik tasarımı düzeyleri yeterli bulunmuştur. 2. Erkeklerin benlik tasarımı düzeyi kızlara oran. la daha yeterli bulunmuştur. 3. Karma liselerde okuyan öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri karma olmayan liselerde okuyanların benlik90 tasarımı düzeylerinden daha yeterli olduğu bulunmuştur. Ailelerinin niteliklerine göre, lise öğrencilerinin sahip bulundukları benlik tasarımı düzeyleri arasındaki farklar incelendiğinde: a) Ekonomik durumu yüksek ve orta olan ailelerden gelen öğrencilerin benlik tasarımı düzeyi, ekonomik duru mu düşük olan ailelerden gelen öğrencilerin benlik tasarı mı düzeyinden daha yeterli olduğu anlaşılmıştır. b) Anne-babaları sağ olan öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri, anne-babası ölmüş olan öğrencilerin benlik tasarımı düzeylerinden daha yeterli olduğu bulunmuş tur. c) Babalarının mesleklerine göre öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri arasındaki farkların önemli olduğu, işçi ve çiftçi çocuklarının diğer meslek mensupları çocuklarından daha düşük bir benlik tasarımı düzeyine sahip oldukları anlaşılmıştır. d) Genel olarak babanın öğrenim düzeyi ile çocuğun benlik tasarımı düzeyi arasında bir ilişki olduğu; babalarının öğrenim düzeyi yüksek ve orta olanlar, babalarının öğrenim düzeyi düşük olanlardan daha yeterli bir benlik tasarımı düzeyine sahip bulundukları görülmüştür. e) Ailenin tutum ve davranışlarına göre öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri arasında Önemli farklar olduğu; ailenin tutumu demokratlkleştikçe benlik tasarımı91 düzeyinin yükseldiği, otoriter ve ilgisiz olursa benlik tasarımı düzeyinin yetersizleştiği anlaşılmıştır. f) öğrencinin benlik tasarımı düzeyi ile, ailedeki çocuk sayısı arasında bir ilişkinin bulunduğu; az çocuklu ailelerden gelenlerin benlik tasarımı düzeylerinin daha yeterli olduğu anlaşılmıştır. 5. Lise öğrencilerinin benlik tasarımı düzeyleri ile yaşantılarının çoğunu geçirdikleri yerleşim merkezlerinin büyüklüğü arasında bir ilişkinin bulunduğu; ya şantılarının çoğunu orta ve büyük yerleşim merkezlerinde geçiren öğrencilerin, küçük yerleşim merkezlerinde geçiren öğrencilerden daha yeterli bir benlik tasarımı düze yine sahip oldukları anlaşılmıştır. 6. Okullarının genel, mesleki lise ve anadolu lise si olmasına göre, öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri arasında önemli bir fark bulunamamıştır. 7. öğrencilerin okudukları sınıf düzeylerine göre, sahip bulundukları benlik tasarımı düzeyleri arasındaki farkın önemli olmadığı anlaşılmıştır. Yukarıda özetlenen bulgular genel olarak ele alındığında, lise öğrencilerinin benlik tasarımı düzeylerinin yeterli olduğu anlaşılmıştır. Erkek öğrencilerin kız öğ rencilere, karma okullarda okuyanların karma olmayan okullarda okuyanlara oranla daha yeterli bir benlik tasarımı düzeyine sahip oldukları anlaşılmıştır. Ailelerinin eko-92 nomik düzeyleri orta ve yüksek olanların düşük olanlara, anne-babası sağ olanların biri ya da her ikisi ölmüş olanlara, babalarının öğrenim düzeyi orta ve yüksek olanların düşük olanlara, babaları memur, esnaf ve serbest meslek sahibi olanların işçi ve çiftçi olanlara göre, daha yeterli bir benlik tasarımı düzeyine sahip oldukları anlaşılmıştır. Ailelerinin tutumları demokratik olanların koru yucu, otoriter ve ilgisiz olanlara, ailelerindeki çocuk sayısı az olanların çok olanlara, yaşantılarının çoğunu orta ve büyük yerleşim merkezlerinde geçirenlerin küçük yerleşim merkezlerinde geçirenlere göre daha yeterli benlik tasarımı düzeylerine sahip oldukları anlaşılmıştır. Ayrıca, okulların genel, mesleki ve anadolu lisesi olma sına göre öğrencilerin benlik tasarımı düzeyleri arasındaki farkın önemli olmadığı, öğrencilerin sınıf düzeyleri yükseldikçe benlik tasarımı düzeylerinin yükselmediği anlaşılmıştır. Bu sonuçlardan yararlanılarak, okullarda düzenlene cek çeşitli rehberlik ve psikolojik danışma çalışmaları ile öğrenciler arasındaki benlik tasarımı farklarının azaltılabileceği ve öğrencilerin benlik tasarımı düzeylerinin daha yeterli hale getirilebileceği anlaşılmıştır. Bu vargıya göre, lise öğrencilerinin benlik tasarı mı düzeylerinin yükseltilmesinde etkili olacağı umulan önlemler önerilmiştir.

PART VII SUMMARY In this study, self-concept levels of students, and different variables effecting the levels of self-concept of the students attending Anatolian High School and gene ral and vocational high schools in Samsun have been stu died comparatively. In this study the sex, largeness of the place in which they spent most of their lives, the kind of high school and the class they attended, co-education, the number of children in the family, economic status of the family, whether the parents are alive or dead, their at titudes towards the child, father's profession and their education level have all been taken as independent vari ables. 11299 students have been included in the investiga tion all of whom have been attending 6 general high schools, 5 vocational high schools, and one Anatolian High School in Samsun in 1987-1988 Academic year, and only one class out of each grade ( 1., 2. ve 3. ) has been chosen at ran dom and 917 students attending these classes been the sam ple of the study. In order to measure the level of self-concept `Self- ?A Concept Inventory` by Feriha Baymur (1968) a scale cosis-9k ting 66 articles and to collect information related with independent variables, `Individual Information. Question- nare` which is developed the researcher have been used. In the investigation of the hypothesis the mean points taken from the `Self-Concept Inventory` has been computed. In order to point out the interaction between the groups, in general, variance analysis (F) in order to examine the interaction between different groups t-test have been used. The statistical analysis have been made by using the Data Processing machines of the Ondokuz Mayıs university In this study, 7 main hypothesis are examined. The finding obtained have been summarized as fallows: 1. According to the sufficiency limit, the self- concept levels of the high school students have been found sufficient. 2. The self-concept level of the male students has been found more sufficient than the female students. 3. The self-concept level of the students in co-edu cational schools have been found more sufficient than those in non-co educational schools. if. When the differences among- self concepts in which high school students are examined according to the quality of their families; a) The self-concept levels of the students coming95 from economically highly sufficient or adequate families were seen to he more sufficient than that of those fami lies economically poorer. b) The self-concept level of the students whose pa rents are alive are found out to be more sufficient than those whose parents are dead, c) According to the jobs of the students» fathers, it was understood that the self-concept level of students differed from' each other according to the jobs of their fathers. d) It has, generally, been observed that the educa tional status of the father showed a relationship with the students» self-concept level; children of high or nor mally educated fathers had much sufficient self-concept than the children of fathers with lower education. e) It has also been pointed out that self-concept level of students; as the family became democratic, the level of self-concept increased and when the family was authoritative and the level of self-concept decreased. f) The fact that there is a relationship between the student's level of self-concept and the number of the students in the family, and that the self-concept level of those who come from small families with few children is much aduqate have been seen. 5. The fact that there is a relation between the96 largeness of the residential areas where they spend most of their lives, and that the students who have sent most of their lives in residential areas and large places have much adaquate level of self-concept than those living in residential areas have been perceivent. 6) No outstanding difference has been found out between the student's levels of self-concept with respect to their being students of Anatolian High School vocational high school as well as that of general high schools. 7) It has been understood that there is no signifi cant difference found the levels of self-concept the stu dents have, with respect to the class they are attending. By means of these results, it has been concluded thai the differences of self-concept among the students can be reduced with help of arrangement of various counce- ling and guidance services in schools and the level of self-concept of the students can be brought up a much more satisfactory and sufficient level. According to this judgement, the measurements that can hopefully give effect to increase the level of self- concept of high school students are recommended.