Şahidi İbrahim Dede`nin Gülşen-i Esrar`ı tenkitli metin - tahlil

Abstract

Farsça Gülşen-i Esrar mesnevisi, Şâhidî (Ö.1550) nin en önemli eserlerinden biri olup; 1544 yılında telif edilmiştir. Eser, Allah (c.c.) m Esmâu'l Hüsnâ'sından olan bazı isimlerinin açıklanmasından meydana gelen Tevhîd, Hz. Peygamber (S.A.V.) in nebilerin en seçkini olduğu konusu işlenen Na' t ve Hz. Mevlânâ'ya övgüyle başlar; Gülşen-i Esrâr'ın telif sebebi zikredildikten sonra, Ayet, Hadîs-i Şerîf ve Mevlânâ'nın şiirlerinden yapılan iktibas ve tazminlerle çeşitli tasavvuf! konuların açıklanmasıyla devam eder. Bu bölümde üzerinde durulan en önemli konular; şeyhlik, müridlik, aralarındaki ilişki, gerçek şeyh nasıl olmalı, dünya malına düşkün yalancı şeyhler, ilahi aşkla mecazi aşkın tanımı, özellikleri gibi mevzulardır. Devamında, Hz. Mevlânâ'nın şiirlerinden yapılan tazminler, açıklanan tasavvufı konulara bunların delil olarak sunulması ve bu şiirlerin şerhedilmesi yer alır. Eserin son bölümünde ise, Şâhidî, dedesi, babası, döneminin bazı siyaset adamları, mevlevileri ve özellikle şeyhi Dîvâne Mehmed Çelebi (Ö.1529) nin hayatı ve yaşayışı hakkında detaylı bilgiler verilir. Eser bu bölümüyle de tarihi bir kaynak niteliğindedir.

Gulshen-i- Israr (a persian Masnavi) is one of the most important books of Shahidi (d. 1550) written in the year 1544. In the beginning, the poet has given some very interesting explanations of a few names of the Almighty Allah and has discussed the topic of Touhid (unitarianism) as well. Then a na'at (an epithet) has been written in praise of the last and the most gracious of all the prophets of God, Hazrat Muhammad (P.B.U.H.) After that the poet has praised Moulana Rumi and has given the reasons for Writing this Masnavi. Next, in the ligt of some verses from the Holy Qur'an (Âyat), Hadith and Moulana Rumi's verses, Shahidi has discussed at length, some important topics about mysticism. Some of them are as such : 1. Murshid (spiritual teacher) and Murid (disciple) and their linkage or union. 2. Difference between a real spiritual teacher and a mimic who longs for worldly gains. 3. Difference between a divine love and metaphorical love etc. etc. In this connection Shahidi has used verses from Moulana Rumi to eleborate his viewpoint about these propositions. In the last chapter of his book, Shahidi has provided the details of his father, grand father and some of their conspicuous contemporary political and religious figures and has mentioned Sheikh Divane Mohammad Chelaibi in particular. In this perspective, Gulshen-i- Israr becomes a historical document and a reference book of that time.