İbrahim bin Edhem ve tasavvuf tarihindeki yeri

Abstract

?İbrahim Bin Edhem ve Tasavvuf Tarihindeki Yeri? adlı bu çalışmamızda, zühd döneminin en önemli şahsiyetlerinden biri olan İbrahim b. Edhem'in hayatını ve görüşlerini işlemeye çalıştık. Konumuzu bir giriş ve üç bölüm halinde inceledik. İbrahim b. Edhem'in yaşadığı dönem tasavvuf tarihinin zühd dönemine tekabül ettiği için, giriş bölümünde zühd döneminden, zühd kelimesinin o dönemde ve daha sonraları ıstılah olarak kullanıldığı dönemdeki anlamlarından, o zamanda yaşamış olan ve İbrahim b. Edhem'le de görüşmüş olan zahidlerden bahsetmeye çalıştık.Birinci bölümde, İbrahim b. Edhem'in hayatı, yaşadığı muhit, zühd hayatını seçişi, hocaları, dostları, vefatı ve ilmi kişiliğinden, tabakat kitapları ve özellikle tasavvuf tarihi kitaplarından faydalanarak bahsetmeye çalıştık. Özellikle hadis raviliği, rivayet ettiği bazı hadisler ve edebiyatçı yönü üzerinde durmaya çalıştık. Bu bölümü son olarak, İbrahim b. Edhem'in kaynaklarda en çok geçen kerametlerinden bahsederek tamamladık.İkinci bölümde İbrahim Edhem'in tasavvufî görüşlerine değinmeye çalıştık. Tasavvufi kavramların anlatımında öncelikle ayet ve hadislerden yararlandık.Üçüncü bölümde ise, İbrahim b. Edhem'in kendi döneminin zühd anlayışına ve kendinden sonraki döneme etkisini işledik. Bu etkiyi daha iyi analiz edebilmek için de tasavvuf tarihinin önemli şahsiyetlerinin kendisi hakkındaki görüşlerini vermeye çalıştık. Tasavvuf klasiklerinde, tabakat kitaplarında ve hadis, ahlak, terğîb ve terhîble ilgili diğer kaynaklarda İbrahim b. Edhem'in nasıl değerlendirildiğini vermeye çalıştık. Daha sonra, İbrahim b. Edhem'den bahsedilen günümüz Arapça, İngilizce ve Türkçe yazılmış makalelerden, İbrahim b. Edhem'in çağımızdaki etkisini tespit etmeye gayret ettik. Son olarak da İbrahim b. Edhem hakkındaki tartışmaları özellikle Buda ile İbrahim b. Edhem arasındaki benzerlik kuran daha ziyade oryantalistlere dayanan görüşleri kaynaklarıyla birlikte göstermeye çalıştık. Sonuç bölümünde de çalışmamızın kısa bir değerlendirmesini sunmaya çalıştık.

In this study named ?Ibrahim ibn Adham and His Role in the History of Sufism?, we examine life and views of Ibrahim ibn Adham who is one of prominent person in the zuhd (islamic asceticism) period of sufism. We studied this issue as an introduction and three parts. In the part of introduction, we discussed the zuhd period, zuhd concept in his times and later, ascetic persons who had lived and had met in his times.In the first part, we talked about his life, surroundings, choosing ascetic life, teachers, fellows, deaths, and scholarship utilizing books of tabakat and history of mysticism. Especially, we focused on hadith narrative, some hadiths narrative by him, his literature aspect. We completed this part as talking about his miracles taking place in the Islamic sources.In the second part, we tried to mention his mystic ideas. Primarily, we benefited from Quran verses and hadiths (traditions) to explain mystic concepts.In the third part, we discussed his effect on mystic ideas in his times and later. We introduced prominent person?s views of sufism history about Ibrahim ibn Adham to analysis this effect. We tried to give examples of evaluation existing in classical books of sufism, tabakat books, hadith and Ethic source books about him. We determined his contemporary effect on sufism area from English, Arabic and Turkish articles concerning him. Finally, we presented discussions depending on orientalist sources about similarity between Ibrahim ibn Adham and Budha. In the conclusion we tried to summarized our thesis.