Sadreddin Konevî`ye nispet edilen ?Mevâridü Zevi`l-İhtisâs ilâ Mekâsıdı Sûreti`l-İhlâs? adlı eserin tahkik ve tahlili

Abstract

Îcâzı ve muhtevâsı yönüyle son derece önemli olan İhlâs Sûresi üzerine gerek mutasavvıflar, gerekse müfessirler tarafından pek çok tefsir yazılmıştır. Vahdet-i Vücûd ekolünün önemli isimlerinden olan Sadreddin Konevî'ye nispet edilen Mevâridü Zevi'l-İhtisas ilâ Makâsıdı Sûreti'l-İhlâs adlı eser de bunlardan biridir. Eser, her ne kadar Süleymaniye Kütüphanesi'nde Konevî'ye ait olarak kayıtlara geçmiş olsa da çalışmamız esnasında bu nispetin yanlış olduğunu, kitabın asıl müellifinin VIII/XIV. yy.'da Mısır'da yaşamış olan, Şâziliyye'nin önemli şeyhlerinden Nâsıruddin İbnü'l-Meylak olduğunu tespit ettik.Bir giriş üç bölüm bir de ekler kısmından oluşan tezimizde Mevârid'in tahkikli metni, tercümesi ve tahliline yer verdik. Eserde bir işârî tefsir olmasına rağmen tasavvufî konulara fazlaca değinilmemiş klasik tefsirlere paralel yorumlarda bulunulmuştur. Mevârid, işârî tefsirler arasında bu yönüyle öne çıkmaktadır.Sonuç itibariyle eser, konuları âyet ve hadisler ışığında ele alan tasavvufun temel konularına fazla girmeyen içtimâî, kelâmî bir tefsir niteliğindedir.Anahtar kelimeler: İhlas Sûresi, Sadreddin Konevî, İbnü'l-Meylak, İşârî tefsir, Şâziliyye.

Both sufis and interpreters wrote many commentaries on Surat al-Ikhlas which is extremely important in terms of its concise style and content. Mawaridu Zawi al-Ihtisas ila Maqasid Surat al-Ikhlas which is attributed to Sadraddin al-Qunawi who is important member of the school of vahdat al-vujud (unity of being). Althoug the book was enlisted in catalog of Süleymaniye Library as a book of Sadraddin al-Qunawi, we confirmed that the author of the book is Nasıraddin Ibn al-Maylaq who is the great sheikh of Shazilia and lived in 8th/14th century.Our thesis which includes an introduction, three chapters, and appendixes contains the text of Mawarid with its verification, translation to Turkish, and analysis. Although it is a symbolic (ishari) commentary, mystical subjects were not mentioned. Mawarid stands out with this characteristic.As a result, the book is a social and theological commentary which discusses the topics in light of verses of the Koran and Hadiths.Key Words: Surat al-Ikhlas, Sadraddin al-Qunawi, Ibn al-Maylaq, Symbolic Commentary, Shaziliyya.