Batılılaşma Dönemi İstanbul cami cephelerinde taş süsleme (1703-1839)

Abstract

1703?1839 yılları arasında İstanbul camilerindeki taş süslemeleri konu alan bu çalışma, batı mimarisinden aktarılan üslupların başkentin çehresini değiştirdiği bir dönemde dini yapılara etkisinin araştırılmasına yöneliktir ve dört ana bölümden meydana gelmektedir.`Giriş' ana başlığı altındaki birinci bölümde `Konunun Tanımı, Sınırları ve Önemi`, `İlgili Yayın ve Araştırmalar', `Metot' isimli alt başlıklar altında araştırmada izlenilen yol ve yöntemler anlatılmış, çalışmada nasıl bir saha araştırması yapıldığı hakkında bilgi verilmiş ve bu konu ile ilgili yayın ve araştırmalar üzerinde durulmuştur. Giriş bölümünün sonunda, 18. yüzyıl başından 19. yüzyıl ortalarına kadar Avrupa ve Osmanlı mimarisi hakkında genel bilgi verilerek, Osmanlı İmparatorluğu'nun bu dönem içinde bulunduğu durum ve batılılaşma kavramı irdelenmiştir. Buna bağlı olarak Avrupa'nın ve Osmanlı'nın sosyo-kültürel ortamları üzerine de durulmuş, Batı'nın Osmanlı sanatı üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.`Katalog' ana başlığı altındaki ikinci bölümde ise, konu kapsamında ele alınan 31 adet Osmanlı camisi ?katalog? düzeninde genel özellikleri ile belirtilmiştir. Her bir cami kronolojik sıra içinde ele alınmış ve sütun başlıkları, pencere, kapı, cümle kapısı, saçak, kubbe, minare, galeri, mükebbire, kuş evleri, abdest muslukları başlıkları altında süslemeler detaylı bir şekilde değerlendirmeye tabii tutulmuştur.Üçüncü bölüm değerlendirme bölümü olup; bitkisel, geometrik, mukarnas, kullanım eşyaları, kuş evleri ve diğer başlıkları altında, 1703?1839 yılları arasındaki camilerin süslemeleri her caminin ilgili nitelikleri belirlenerek karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.Sonuç bölümünde ise geç dönem Osmanlı camilerinin süslemeleri değerlendirilerek batılılaşmanın hangi boyutlarda olduğu gösterilmeye çalışılmış ve hâkim olan bu süslemelerin yapı elemanlarını ne derecede etkilediği üzerinde durulmuştur. Bu çalışmayla söz konusu dönemde farklı bir sürece giren Osmanlı mimarisinin daha iyi anlaşılabilmesine katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.

This study analyzes the stone-decorations in the mosques of Istanbul and also the architecture-styles borrowed from Western world which change the face of capital besides their impact on the religious buildings. Therefore, this study consists of four main groups.In the first section of the Introduction, the ways and methods used in the description of the topic, in determining borders and in deciding the importance of the work, related publications and studies are shown. Moreover, in which way the field-study has been carried out is also stated in detail. At the end of the Introduction, information about the 18th and 19th century Ottoman and European Architectures is provided as well as about Westernization of Ottoman Empire. In addition, in this study, the socio-cultural context in Europe and in Ottoman Empire is also evaluated.In the second section of the ?Catalogue?, 31 Ottoman mosques and their general features are presented. Each mosque is dealt with in chronological order and the column heads, windows, doors, main entrances, eaves, domes, minarets, galleries and mükebbire, bird houses, fountains have been analyzed in detail.The third section is the evaluation part; there are references to plantal, geometrical substances and bird-houses. Furthermore, under another sub-title, a comparative study of the mosques (between 1703 and 1839) is carried out.In the conclusion part, the decorations in the Ottoman mosques are evaluated and also their extent is scrutinized. Moreover, the impact of the dominant decorations in these buildings is also studied.In this study, the change in the architecture of Ottoman Empire in this late period is analyzed and therefore, this study may contribute to the evaluation of Ottoman architecture within this period.