el-Burhan ve el-İtkan adlı eserlerin tefsir metodolojisi bakımından değerlendirilmesi

Abstract

Kur'an ilimleri alanında yazılmış eserler arasında Zerkeşî'nin el-Burhân'ı ve Suyûtî'nin el-İtkân'ı önemli yer tutmaktadır. Tefsir ve tefsir usûlü ile ilgili çalışmalarda ana kaynak olan bu iki eser, daha sonraki müfessirlerin Kur'an ilimleri ve tefsir usûlü anlayışlarını etkile-miştir. Suyûtî, el-İtkân'da büyük ölçüde el-Burhân'dan yararlanmıştır. el-Burhân'ın konu dizili-şinde yeni bir düzenlemeye gitmiş ve el-İtkân'ın konu sıralamasını vahiy başlangıcından müfessirlere doğru seyreden bir düzenle incelemiştir. el-Burhân'da yer almayan nakillere ve el-Burhân'dan sonra kaleme alınmış kaynaklara da yer vererek eserini zenginleştirmiştir. el-Burhân'da kırkyedi olan Kur'an ilimlerinin sayısı, el-İtkân'da seksene ulaşmaktadır. Bunun sebebi, Suyûtî'nin el-Burhân'daki bir ilmi birçok yeni başlığa ayırması ya da el-Burhân'daki alt başlıkları ana başlık haline getirmesidir. Bu bağlamda el-İtkân, el-Burhân'ı da içeren, daha sistemli bir eserdir. El-Burhân ve el-İtkân'ın içerdiği konular, Kur'an ile herhangi bir şekilde ilişkisi olan konu-lardır. Bu yönüyle her iki eser de Kur'an ansiklopedisi ünvanını taşımaktadırlar. Bu eser-lerde, tefsir usûlü olarak tanımlanabilecek ya da tefsir usûlüne katkı sağlayacak konu sayısı oldukça azdır. Fıkıh usûlü ile bağlantılı olan delâletü'l-elfâz bahislerinin yanı sıra anlama yönelik Arap dili ile ilgili konular, tefsir usûlünün kapsamına girmektedir. Bu yönüyle ulûmu'l-Kur'an türü eserlerin, tefsir usûlü eseri olarak anlaşılmaması gerekmektedir. Tefsir alanında müstakil bir tefsir usûlü bulunmamaktadır. Ayetlerin anlaşılması için göz önünde bulundurulması gereken konular arasında, delâletü'l-elfâz, Arap dil kuralları (be-yan, meani, bedi) ve fıkıh usûlünün ahkâm ayetlerine yönelik prensipleri yer almalıdır.Anahtar Kelimeler: el-Burhân, el-İtkân, Zerkeşî, Suyûtî, Tefsir, Ulûmu'l-Kur'an, Usûl.

Al Zarkashi?s work of al Burhan and al Suyuti?s al Itqan are occupying an important place among the works in the field of Qur?anic sciences (disciplines). These two works, which became the chief sources for the works concerning interpretation (of al Qur?an) and exegesis methodolgy, had an influence on the Qur?anic disciplines and understandings of interpretation methodology of subsequent interpreters (al Qur?an). Suyuti greatly benefited in his work of al Itqan from al Burhan. He also made a new arrangement in the order of the subjects of al Burhan and studied the subject order of al Itqan with a method beginning from the revelation (of al Qur?an) and proceeding to the interpreters. He enriched his work by talking about the narratations which al Burhan does?nt include and about the works (sources) which were written out after al Burhan.While Qur?anic disciplines reached to 47 in al Burhan, the number of Qur?anic disciplines in al Itqan to 80 disciplines. Al Suyuti divided one discipline into large number of topics or transform the subtitles in al Burhan to main topic. In this sense, al Itqan is a more systematic work which contains al Burhan too. The subjects which al Buhran and al Itqan contain are anyhow associated with the subjects in Qur?an. For this reason, both of the works are assumed the title of Encyclopedia of Qur?an. In these works, the number of the subjects which can be described as interpretation methodology are few. These two works also lack of the subjects which can make contributions to interpretation methodology. In addition to the Dalalat al alfaz chapters connected with the Fiqh (Islamic Law), the semantic oriented subjects concerning the Arabic language are a part of exegesis methedology. From this aspect, works of Qur?anic sciences may not be considered a work of exegesis methedology There is not a separate interpretation methedology in the field of exegesis. In order to comprehend the versus of Qur?an, Dalalat al alfaz, rules of Arabic language like ( eloquence, semantics, balaghat (rhetoric) and principles of Fiqh methodology with regard to versus of legislature should be taken into account.Key Words: Al Burhan Fi 'Ulum al Qur'an, al Itqan fi 'Ulum al Qur?an, Al Zarkashi, Al Suyuti, Interpretation, Qur?anic Sciences, Methodology