Batı Anadolu Hellenistik Dönem kutsal alan planlaması

Abstract

Tanrının antropomorfik düşünülmesi ve kült heykellerinin yapılması tanrıya ev yapılması ihtiyacını doğurmuştur. Kült heykellerini barındıran tapınakların diğer yapılardan ayırt edilebilmesi amacıyla farklı bir konum ve planlama içerisinde inşa edilmişlerdir.Batı Anadolu Hellenistik Dönem'de Hellen dünyasının en üretici bölgesidir. Kutsal alanlardaki yapıların bilinçli olarak temenosun herhangi bir yerine konumlandırma ya da yönlendirme yoluyla perspektif görünüm kazandırma gayreti içerisinde oldukları belirgindir. Batı Anadolu Hellenistik dönem kutsal alanların kent planı içerisindeki konumu, kutsal alan planlamasında yapıların konumlandırma biçimindeki eksen, simetri, yönlendirme, hiza ve perspektif görünümü sağlayan görüş açısı oranları CAD (Computer Aided Design) teknolojileri kullanılarak incelenmiştir. Bu çalışma geometrik analizlerle Antik Dönem mimarların yer seçiminde ve yapıların konumlandırmasındaki düşünce tarzlarını ve estetik kaygılarını öğrenmekle sınırlı olmayıp kutsal alanı oluşturan ve etkileyen tüm faktörler bir bütünlük içerisinde analiz edilmeye çalışılmıştır.Antik Dönem'de Batı Anadolu kent planlama, kutsal alan planlama ve mimari planlama yönünden Güney İtalya, Sicilya ve Hellas'tan daha zengin ve gelişmiştir. Hellenistik mimari özelliklerini M.Ö. 2. yy.da göstermeye başlamıştır. Kutsal alan planlamasında seçilen yerin özelliğine ve uygunluğuna göre değişik planlama teknikleri kullanılmıştır. Hellenistik planlamanın başarısı yalnızca ızgara planının eğimli arazide başarılı biçimde uygulanmasında olmayıp kentin öğeleri arasındaki ilişkiler ile anıtsallaştırılmasında yatmaktadır. Hellenistik Dönem'de kutsal alanların ve kamu yapılarının eğimli arazinin bir dizi teras üzerinde yükselmesi ve birbirleriyle bağlantılı oldukları izlenimini vermesi ile görsel olarak hoşa gidecek bir kentsel peyzaj oluşturma eğilimi ön plana çıkmaktadır. Batı Anadolu'da Geç Klasik Dönem'de skenographia kullanılmaya başlanmıştır. Hellenistik mimaride katı eksen ve simetri kuralları uygulanmasına karşın planlamada esnek yapıda eksen ve simetri kuralları ile skenographia kullanıldığı izlenmektedir. Hellenistik Dönem planlama ve mimarisinin etkileri Roma Erken İmparatorluk Dönemi'nde de devam etmiştir.

The anthropomorphic consideration of god and embodiment of god concept with cult sculptures necessitated a house for god. The temples embracing sculptures of cult were designed in discrete styles and locations so as to be differentiated from other structures.Western Anatolia is the most prolific territory of Hellenic world during Hellenistic period. It is so striking that the structures taking part in the sacred space were consciously located in the interior area of temenos or they were constructed with the concern of providing a specific perspective with their temenos-angled façades. The location of the Hellenistic period sacred space of Western Anatolia determined in the city plan and their angle of vision proportions that provide axis, symmetry, angle, level and perspective were scrutinized via CAD (Computer Aided Design) technologies. This study not only covers an attempt for geometrical analysis regarding the architectural viewpoints and the aesthetic concerns of antiquity period architects concerning choice of location and angle but also seeks to analyze the entire factors that both affects and induces the sacred space in integrity.The Western Anatolia city planning of antiquity period is more prolific and advanced in both architectural and sacred space planning than Southern Italy, Sicily and Hellas. The Hellenistic architecture began to show its characteristics in the 2nd century B.C. Various designing techniques were utilized depending on the characteristic of the chosen space. The success of Hellenistic design does not merely consist in the successful grid design in the face of sloppy spaces. Indeed, it lies in the majestic harmony of the utter city elements. The prominent feature of Hellenistic period city planning is the inclination of creating a visually appreciated landscape architecture whereby sacred spaces and public structures seem to climb over a sloppy space on a series of terraces in integrity and connection. In the western Anatolia of late classical period was skenographia used. Notwithstanding that Hellenistic architecture is strict in axis and symmetrical rules, flexible axis and design rules and skenographia are also used in design. The impacts of Hellenistic period design and architecture maintained in the period of early Roman Empire period.