Abbasîlerin ilk döneminde Mâverâünnehir

Abstract

Orta Asya'da Ceyhun ve Seyhun nehirleri arasında yer alan bölge, Ortaçağ İslâm dünyasında Mâverâünnehir adıyla anılmıştır. Burası Türk ve İslâm tarihi açısından son derece önemli bir bölgedir. İslâm uygarlığının Buhara ve Semerkant gibi kültür merkezleri bu bölgede gelişmiş, İslâm medeniyetine katkı sağlamış çok sayıda din ve fikir adamı bu iklimde yetişmiştir. Buna ek olarak Türk halkı, İslâm dinini Mâverâünnehir yoluyla benimsemiş ve Türk-İslâm kültürünün temelleri bu coğrafyada atılmıştır. Bu kültür, Oğuz göçleriyle Anadolu'ya taşınmış ve Anadolu Türklüğüne de kaynaklık etmiştir.Mâverâünnehir, her ne kadar Emevîler zamanında fethedilmiş gibi görünse de; Abbasîler tarafından gerçek anlamda bir İslâm ülkesi haline getirilmiştir. Abbasîler bölgeyi siyasî, sosyo-ekonomik ve kültürel anlamda dönüştürmeyi başarmış ve İslâm medeniyeti potasında gelişmesinin önünü açmışlardır. Mâverâünnehir'de İslâm dininin yayılışı Abbasîler zamanında gerçekleşmiştir. Mâverâünnehir'de siyasî istikrar ortamı oluşturan Abbasîler, bölgenin iktisadî kalkınması için pahalı yatırımlar yapmaktan kaçınmamışlardır. Bu çalışmaların bir sonucu olarak Buharî gibi kitapları asırlar boyu Müslümanlar tarafından okunan âlimler Abbasîler döneminde Mâverâünnehir'den çıkmıştır. Abbasîlerin oluşturduğu zemin üzerine Mâverâünnehir'i devralan Samanîler ise bölgeyi Ortaçağ'ın en zengin, güçlü ve medenî ülkelerinden biri haline getirmiş ve Türklerin İslâmlaşması sürecini hızlandırmışlardır. Bütün bu gelişmelerin ortaya çıkmasında ve Mâverâünnehir'de Samanîler devletinin kurulmasında en büyük pay Abbasî Halifesi Me'mun'a aittir.Anahtar Kelimeler: Mâverâünnehir, Abbasîler, İslâmiyet'in Yayılışı, Me'mun, İslâm Medeniyeti.

In the medieval Islamic world, the region between Oxus ve Jaxartes rivers in the Central Asia was called as Transoxiana. The region is extremely important for history of Turkish and Islamic. Cultural centers of Islam civilization as Bukhara and Samarkand have developed, and religious and sciences scholars who have contributed to Islamic civilization have trained in this region. Additionally, Turkish people adopted Islam by way of Transoxiana, and the basic of the Turkish-Islamic culture have been taken in this region. This culture moved to Anatolia by Oghuz immigrations, and also has made source to Anatolian Turkishness.Transoxiana, although it seems to have conquered the time of the Umayyads; was made into a real Islamic country by the Abbasids. The Abbasids; in the political, socio-economic and cultural transformation has managed, and paved the way for development of Islamic civilization in the region. The spread of Islam in Transoxiana took place in the Abbasids era. The Abbasids forming political stability in Transoxiana for economic development of the region did not hesitate to make costly investments. As a result of these studies, the scholars whose is read their books by Muslims for centuries like Bukharî, has emerged from Transoxania in the Abbasids era. The Samanids who seized Transoxiana after the Abbasids, have made the region one of countries the rich, powerful and civilized of middle ages, and expedited the process of Islamization of Turks. Occurrence of all this developments and the establishment of the state of Samanids in Transoxiana the largest share belongs to Abbasid Caliph Ma'mun.Keywords: Transoxiana, Abbasids, Spread of Islam, Ma'mun, Islamic Civilization.