İdare Hukukunda haklı beklentinin korunması

Abstract

Hukuk devleti ilkesinin 1970'li yıllarda fark edilmiş unsuru olan haklı beklentinin korunması, günümüzde bağımsız bir ilke olarak kabul edilebilecek seviyeye ulaşmıştır. Haklı beklentinin korunması ilkesi, idare hukukunda tatbik edilen hukukun diğer genel ilkeleriyle bazı hususlar açısından benzerlik göstermektedir. Ancak haklı beklentinin korunması bu benzerliğe rağmen, hukukun gelişim ve değişimine paralel olarak ortaya çıkan ve diğer ilkelerin koruma alanı dışında kalan bazı idari tasarrufların denetimini sağlayacak olması açısından da son derece önemli ve münferit bir şekilde incelenmesi gereken hukukun genel bir kaidesidir. Alman hukukunda `vertrauensschutz` kavramı, Fransız hukukunda `confiance légitime` kavramı ve diğer ülkelerde `legitimate expectation` kavramıyla ifade edilen haklı beklenti, bireylerin hukuka dolayısıyla da Devlete olan güvenlerinin güvencesini oluşturur. Diğer taraftan haklı beklentinin korunması gerekliliğinin dayanakları arasında iyiniyet, tabiî adalet, hukuk devleti, istikrar, kazanılmış haklara saygı, hukuki güvenlik, hukuki kesinlik, ölçülülük, eşitlik, özerklik, iyi idare, temel hak ve hürriyetlerin korunması, nesafet, yetkinin kötüye kullanılmaması, adalet ve adil davranma gibi ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkeler haklı beklentinin idare hukukunda korunmasının ne denli önemli olduğunun en temel göstergeleridir. Haklı beklentinin korunması ilkesinin temel fikri, öngörülebilir bir hukuki çerçevede hayatlarını idame ettirme hakları bulunan her bir bireyin, yanlış yönlendirilmesi sonucunda oluşan güvensizliklerinin giderilmesidir. Bu açıdan haklı beklenti, idarenin belirli yönde hareket edeceği hususunda idareden sadır bir tasarruf sonucunda oluşan, bireyin idareye olan güveninin, bazı durumlarda uygun bir görüşme ortamında usuli bir korumayla, bazı durumlarda ilgilisine idareye karşı kendi lehinde bir tasarrufta bulunulmayı talep etme imkânının tanındığı esas korumayla sağlanan, bazı durumlar da ise tazminat yoluyla karşılanan bir fayda, rahatlama ya da çare bulma beklentisidir.

The protection of legitimate expectations, which has been spotted as an element of the principle of the rule of law in the 1970s, has actually reached a level where it can be considered as an independent principle. With regard to some aspects, the principle of protection of legitimate expectations resembles other general law principles applied in the administrative law. Despite this resemblance, the protection of legitimate expectations is a quite important general law principle which should be examined separately while it emerged parallel to the development and evolution of the law and provides the opportunity to monitor administrative disposals which fall beyond the protection area of other principles.The principle which is been called `vertrauensschutz` in the German law, `confiance légitime` in the French law and `legitimate expectation` in other countries, constitutes the guaranty for the trust of the citizen in the law and thus to the state. On the other hand among the justifications of the necessity to protect legal expectations are principles such as good faith, natural justice, rule of law, consistency, respecting acquired rights, legal security, legal certainty, proportionality, equality, autonomy, good administration, protection of fundamental rights and liberties, equity, avoiding abuse of discretion, fairness and acting fairly. These principles are the best indicators to show how important it is to protect legitimate expectations in the administrative law. The main idea behind the principle of protecting legitimate expectations is to avoid mistrust of a citizen who has the right to maintain his life in a predictable legal environment and has been misguided by an authority. As such the legitimate expectation is the expectation of the individual for some benefit, relief or remedy, which emerges due to an administrative decision suggesting that the administration will act in a particular way and where the trust of the individual in the authority is protected sometimes by giving him the opportunity to an appropriate hearing prior to the final decision procedural protection, in some cases by giving him the opportunity to enforce a decision in his favor substantial protection or sometimes in form of a compensation.