Melezleme yoluyla kokulu kesme gül ıslahı

Abstract

Çalışma, melezleme ıslahı yöntemi ile kokulu kesme gül çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla, 2017-2020 yılları arasında yürütülmüştür. Rosa hybrida L. türüne ait 8 farklı kesme gül çeşidi (Layla, Myrna, Samourai, Avalanche, Sweet Avalanche, Annakarina, Magnum ve First Red) ile kokulu 3 farklı eski bahçe gülünün (Rosa odorata cv. Louis XIV, Rosa centifolia L. ve Rosa damascena Mill.) ebeveyn olarak kullanıldığı çalışmada, 23 farklı melez kombinasyonu oluşturulmuş ve 859 adet melezleme yapılmıştır. Bütün gül genotiplerinin ploidi düzeyleri, baba ebeveynlerin ise polen canlılık ve çimlenme oranları belirlenmiştir. Gül genotiplerinin 2n=2x=28 kromozom sayısı ile tetraploid oldukları, canlı polen oranının %26.10 (Myrna) ile %53.83 (Rosa damascena) arasında, polen çimlenme oranının ise %7.96 (Annakarina) ile %45.51 (Rosa odorata) arasında değiştiği saptanmıştır. Melezlemeler sonucunda, toplam 461 adet meyve ve 5750 adet tohum elde edilmiştir. Kombinasyonlar arasında meyve başına ortalama tohum sayısının 12.47 adet, ortalama tohum çimlenme oranının %14.61 olduğu belirlenmiştir. Meyve başına en fazla ortalama tohum sayısı Layla x Rosa odorata kombinasyonundan elde edilirken, Sweet Avalanche x Rosa damascena kombinasyonundan elde edilen tohumlarda çimlenme görülmemiştir. Avalanche x Rosa damascena, Rosa odorata x Rosa damascena ve Rosa odorata x Myrna kombinasyonlarında ise F1 melezi elde edilememiştir. Başta koku olmak üzere; taç yaprak sayısı ve rengi, çiçek sapı uzunluğu, dikenlilik, tekrarlamalı çiçeklenme ve gonca uzunluğu gibi özellikler bakımından morfolojik karakterizasyon yapılmış, aynı zamanda F1 melezlerinde ön seleksiyon yapılarak A klonları oluşturulmuştur. İncelenen birçok özelliğin F1 melezleri arasında varyasyon gösterdiği, toplam 360 adet F1 melezinden yalnız %19.44'ünün kokulu olduğu saptanmıştır. Tartılı derecelendirme yöntemi sonucunda belirlenen 35 adet ümitvar melez bireyin ise %11.43'ünün yoğun kokulu olduğu belirlenmiştir.

The study was carried out between 2017-2020 in order to improve scented cut rose varieties with hybridization breeding method. In the study in which three different old garden rose species (Rosa odorata Louis XIV, Rosa damascena Mill., Rosa centifolia L.) and eight different commercial cut rose varieties (Layla, Myrna, Samourai, Avalanche, Sweet Avalanche, Annakarina, Magnum and First Red) were used as plant material, 23 different hybrid combinations were revealed and 859 crosses were made in the meantime. Ploidy levels of all rose genotypes and pollen viability and germination rate of male parents were determined. Rose genotypes were found to be tetraploid with the number of 2n=2x=28 chromosomes, the rate of viability pollen varied between 26.10% (Myrna) and 53.83% (Rosa damascena), when the pollen germination rate between 7.96% (Annakarina) and 45.51% (Rosa odorata). As a result of crosses, 461 fruits and 5750 seeds were obtained. The average number of seeds per fruit was 12.47, and the average seed germination rate was 14.61%. While the maximum average number of seeds per hip was obtained from the combination of Layla x Rosa odorata, the seeds obtained from the Sweet Avalanche x Rosa damascena combination didn‟t show seed germination. F1 genotype couldn‟t be obtained from Avalanche x Rosa damascena, Rosa odorata x Rosa damascena and Rosa odorata x Myrna combinations. Morphological characterization was performed in terms of many features such as fragrance, petal color, flower stem length, thorny, recurrent blooming, bud length and at the same time, A clones were formed by performing pre-selection of F1 genotypes. It has been determined that many of the features investigated show a variation among F1 genotypes and 19.44% of 360 F1 genotypes are fragrant. %11.43 of 35 hopeful genotypes was determined as intensive fragrant through „Weighted Ranked Method‟.