Cumhuriyet Dönemi Türkiye modernleşmesinde Fransız jakobenizmi: Bir etkinin tarihsel ve ideolojik analizi

Abstract

Bu çalışma, Cumhuriyet döneminde Türkiye modernleşmesine etkide bulunan Fransız Jakobenizminin tarihsel ve ideolojik olarak anlamayı ve açıklamayı amaçlamaktadır. Fransız devrimi Jakoben dönemde yeni bir toplum oluşturma amacına yönelik reformların dayanmış olduğu felsefi ve düşünsel temeller tezin ilk bölümünde ele alınmaktadır. Bu çerçevede, evrensel insan aklının ve Rousseau'nun fikirlerinin devrime ve onun öncülerine etkisi, devrimin asalet ve dine karşı olarak inşa edilmesi ve laik bir cumhuriyet projesinin şekillenmesi Jakoben dönem özelinde açıklanmaktadır. İkinci bölümde, Fransız düşünce geleneği ve siyasetinin, Türkiye'de Cumhuriyet dönemi reformlarına esin kaynağı olması irdelenmektedir. Bu bağlamda, yine evrensel insan aklı ve Rousseau'nun düşüncesinin Türkiye reformlarına etkisi ele alınmaktadır. Bununla birlikte, geçmişten-gelenekten kopuş tezinin Türkiye reformlarında şekillenme biçimi ve CHP'nin altı umdesinin temel nitelikleri ve özellikle laiklik ilkesi irdelenmiştir. Bu irdeleme yine, Fransız Jakobenizmin etkisi çerçevesinde yapılmıştır. Devrimin (Fransa) ve reformun (Türkiye) felsefi ve düşünsel benzerliği; yeni bir toplum inşası, bu inşada akıl ve bilimin öncülüğü, ortak iyinin gözetimi, etnik ve kültürel homojenleştirme anlayışı, milli değerlerin ön plana çıkarılması, vatanseverlik vurgusu, devletin bekası, devrim-reformun kazanımlarının korunması ana fikirleri çerçevesinde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise, Fransız devrimi ile Türkiye reformu arasındaki felsefi ve düşünsel benzerliklerin yanı sıra pratik siyasette de önemli benzerlik noktalarının olduğu ileri sürülmektedir. Bu noktada; merkezi hükümetlerin kurulması, devrim mahkemeleri ve onların işleyişi, asaleti ve unvanları kaldıran kararlar, ölçü birimleri ve takvim değişimleri, basının genel özelliği, ulusal dil kullanımı teşviki, eğitim politikalarının nitelikleri, sanatsal faaliyetlerin devrim ve reforma katkısı, bayram ve merasimlerin kurgulanma biçimi, dinin yeni toplumdaki yeri ve yeni bir din inşası bu benzerlik temelinde ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Fransız Jakobenizmi, Türkiye Modernleşmesi.

This study aims to understand and explain The French Jacobinism which impacts on the modernization of Turkey Republican period as historical and ideological. The reforms based on philosophical and intellectual foundations to create a new society in the Jacobin period of the French Revolution are discussed in the first part of the thesis. In this framework, it is described as its limited in the Jacobin period that the impact of the universal human mind and the ideas of Rousseau on the revolution and its pioneers, building revolution against dignity and religion and the formation of a secular republic project.İn the second part, it is examined that how the French tradition of thought and politics begun a source of inspiration to the Republican period reforms in Turkey. In this context, it is again examined that universal human mind and the effects of Rousseau's thought to Turkey reforms. However, shaping the format of the thesis of breaking from past-tradition in turkey reforms and the main characteristics of the six-principles of CHP and in particular the principle of secularism are examined. Again this made within the framework of the influence of French Jacobinism. The philosophical and ideological similarities of the Revolution (France) and the reform (Turkey) are explained in a framwork of main ideas such as construction of a new society, pioneering the mind and science in this construction, supervision of common good, ethnical and cultural homogenization, highlighting national values, the emphasis on patriotism, the survival of the state and protection of the achievements of revolution-reform.In the third part, it is suggested that besides philosophical and conceptual similarities between the French Revolution and Turkey reform, there are also important similarities in practical politics. At this point; establishment of central governments, revolutionary courts and their functioning, decisions that remove nobility and titles, measurement units and calendar changes, general characteristics of the press, promotion of using national language, qualifications of educational policies, contribution of artistic activities to revolution and reform, creation of festivals and ceremonies, the place of religion in new society and the construction of a new religion are based on this similarity.Keywords: French Jacobinism, Modernization of Turkey.