Sağlık turizmine ilişkin düzenleme ve teşviklerin sağlık turizmi gelirlerine etkisi: Müdahale analizi

Abstract

Sağlık turizmi, küresel turizm pazarının en hızlı büyüyen bölümlerinden biridir. Sağlık turizmi; sağlık turistinin yaşadıkları yerden sağlık hizmetleri için başka bir yere gitmesi olarak da tanımlanabilmektedir. Sağlık turizmi geçmişten beridir varolan bir turizm çeşidi olmasıyla beraber son yıllarda önemi ve ülke ekonomisindeki etkisi de giderek artmaktadır. Türkiye bu sektörde henüz gelişme aşamasındadır ve stratejik coğrafi konumu ve gelişmiş sağlık sistemi ile bir cazibe merkezi konumundadır. Tüm bu fırsatlar ele alındığında Türkiye'nin bu sektörde yeterli derecede gelişmesi ve dünya çapında lider konumlar arasına katılabilmesi için birçok çaba sarfedilmektedir. Sağlık turizmi teşvikleri ise bu uygulamaların başında gelmektedir. Çalışmamızda Sağlık Bakanlığı tarafından 6322 sayılı kanunla getirilen Sağlık Turizminde Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirimi'nin sağlık turizmi gelirlerine olan etkisi araştırılmıştır. Bu noktada analizde 1998-2017 yılları arasını kapsayan sağlık turizmi geliri verileri kullanılmıştır. Kullanılan bu veriler TÜİK'in veri tabanından elde edilmiştir. Analiz için ise mühahale analizi kullanılmıştır. Öncelikle analiz aşamasında veriler bir takım birim kök testlerinden ve görsel testlerden geçirilmiştir. Bu aşamada ilk olarak Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) birim kök testleri uygulanmıştır. Testler sonucunda sağlık turizmi gelirleri serisi her iki test içinde ikinci farkı alınarak durağanlaştığı görülmüştür. Durağanlaşma sonucu birim kökten temizlenmiş ve bir sonraki aşama olan ARIMA Modeline geçilmiştir. Uygun ARIMA Modelinin de bulunması sonucunda müdahale analizine geçiş yapılmıştır. Bu aşamada modele kukla değişken ilave edilmiş ve 6322 sayılı kanunun etkisi sınanmıştır. Analiz sonucunda ise 2012 yılında yürürlüğe giren 6322 sayılı kanunun sağlık turizmi geliri üzerinde %29 oranında pozitif etkisi bulunduğuna ulaşılmıştır.

Health tourism is one of the fastest growing sections of the global tourism market. Health tourism can also be defined as health tourists go from one place to another for health services. Health tourism has been an existing type of tourism since the past, its importance in recent years and its impact on the country's economy has been increasing. Turkey is still under development and is a center of attraction in this sector with its strategic geographical location and advanced health care system. Considering all these deals, Turkey's adequate development in this sector and many efforts are made to order to join the ranks of leading positions worldwide. Health tourism incentives are among the most important ones. In our study, the effect of Income and Corporation Tax Reduction on Health Tourism Revenues brought by Ministry of Health with Law No 6322 has been investigated. In this analysis, health tourism income data covering 1998-2017 were used. These data were obtained from the data base of TURKSTAT. For the analysis, intervention analysis was used. Firstly, in the analysis phase, data has been subjected to a number of root tests and visual tests. At this stage, first Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips-Perron (PP) unit root tests were applied. As a result of the tests, the series of health tourism revenues were determined to be stable by taking the second difference in both tests. As a result of the stabilization, the unit root has been cleaned and for the next phase, it have been passed to the ARIMA Model. As a result of the finding of the appropriate ARIMA Model, it have been passed to the intervention analysis. At this stage, dummy variable was added to the model and the effect of Law No 6322 was tested. As a result of the analysis, it was found that the law no. 6322 entered into force in 2012 had a positive effect of 29% on health tourism.