Döviz kuru ve ihracat ilişkisi: Konya ili örneği

Abstract

Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında dış ticaret fazlası veren Konya ili, gelişen ekonomik yapısı ile gelecekte önemli bir sanayi kenti olma yolunda adaydır. Bu tezde Konya ilinde ihracat ile reel efektif döviz kuru arasındaki ekonomik ilişkiler, 2002:M01-2018:M10 dönemi aylık verileri kullanılarak, eşbütünleşme analizi Johansen yöntemiyle ve nedensellik analizi Granger yöntemleriyle incelenmiştir. Analiz döneminde yer alan ve yapısal kırılmalı testler tarafından kesin biçimde belirlenen 2008 küresel ekonomik krizinin etkileri de oluşturulan bir kukla değişken yardımıyla analizlere dâhil edilmiştir. Serilerin durağanlığı; Vogelsang ve Perron (1998) yapısal kırılmalı ADF birim kök testi ile sınanmış ve serilerin I(1) oldukları görülmüştür. Seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığı; Johansen (1988) yöntemiyle test edilmiş ve serilerin eşbütünleşik oldukları tespit edilmiştir. Uzun ve kısa dönem analizleri VEC yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Uzun dönem analizinde; reel efektif döviz kurundaki %1'lik artışın, Konya'nın ihracatını ortalama %0,56 oranında azalttığı, 2008 küresel ekonomik krizinin de Konya'nın ihracatını olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir. Kısa dönem analizi sonucunda; reel efektif döviz kurunun, Konya'nın ihracatını yine azalttığı görülmüş olup, bu sonuçlar iktisat teorisi ve önsel beklentilerle uyumludur. Modelin hata düzeltme teriminin katsayısı (-0.05) negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bu durumda; eşbütünleşik hareket eden ihracat ve reel efektif döviz kuru serileri arasında meydana gelen sapmalar uzun dönemde ortadan kalkmakta ve modelin hata düzeltme mekanizması çalışmaktadır. Bu durum, yapılan analizlerin güvenilir olduğunda da bir kanıt oluşturmaktadır. Nedensellik analizi Granger (1969) yöntemiyle yapılmış ve reel efektif döviz kurundan, Konya'nın ihracatına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu durum; değişen reel efektif döviz kurunun, Konya'nın dış ticaret rekabet gücünü ve ihracat gelirlerini etkilediğini göstermektedir. Tersine Konya'nın ihracatından reel efektif döviz kuruna doğru nedensellik ilişkisi çıkmamıştır. Bu da akla yatkın bir sonuçtur. Çünkü Konya'nın ihracatı ile elde edilen dövizler, ülke genelindeki nominal döviz kurunu etkileyecek düzeyde değildir. O halde ülke ekonomisini yöneten karar organlarının, reel efektif döviz kurunu, ülkenin dış ticaret rekabet gücünü olumlu yönde etkileyecek biçimde düzenlemeye/tutmaya özen göstermelerinin, ülkenin ihracatını artırma noktasında yararlı olacağı ifade edilebilir.Bu sonuçlardan önerilecek ekonomik politika yorumuna göre, devalüasyon ekonomik olarak beklendiği gibi ihracatı Konya özelinde artırmaktadır. Esneklik yoktur. Bu yüzden yapılan ticaret politikaları kur üzerinden değil daha yapısal daha stratejik olmalıdır.

Konya, when compared with overall Turkey, has foreign trade surplus and with its developing economic structure, is a candidate for being an important industrial city in the future. In this thesis, where in the period 2002: M01-2018: M10 monthly data was used, the economic relations between exports and real effective exchange rate in Konya province was investigated by using the cointegration analysis by Johansen method and the causality analysis by Granger method. The effects of the 2008 global economic crisis, which were determined by structural break tests in the analysis period, were also included in the analysis with the help of a dummy variable. The stability of the series; Vogelsang and Perron (1998) were tested with structural fracture ADF unit root test and the series were found to be I (1). The existence of the cointegration relationship between the series was tested by Johansen (1988) method and it was determined that the series were cointegrated.Long and short term analyzes were performed by VEC method. In long-term analysis; It is determined that 1% increase in real effective exchange rate reduced Konya's exports by 0.56% on average, and 2008 global economic crisis has negatively affected Konya's exports. As a result of short-term analysis; real effective exchange rate has been observed to decrease Konya's exports again and these results are in line with economic theory and priorities. The coefficient of the error correction term of the model (-0.05) was found to be negative and statistically significant. In this case; The deviations between the co-operative moving export and real effective exchange rate series are eliminated in the long term and the model's error correction mechanism works. This also provides evidence that the analysis is reliable.The causality analysis was made by the Granger (1969) method and a one-way causality relationship was determined from the real effective exchange rate towards Konya's exports. This shows that the real effective exchange rate affects the foreign trade competitiveness and export revenues of Konya. On the contrary, there is no causal relationship between Konya's exports and real effective exchange rates. This is a plausible result because the currencies obtained by Konya's exports are not at a level to affect the nominal exchange rate throughout the country. Therefore, it can be stated that the fact that the decision-making bodies that manage the economy of the country pay attention to regulate/keep the real effective exchange rate in a way that positively affect the foreign trade competitiveness of the country will be beneficial in increasing the country's exports.According to the economic policy interpretation to be proposed from these results, the devaluation increases exports in Konya as expected in economic terms. Therefore, trade policies should be more structural and more strategic rather than through exchange rate.