Şinik Sağlık Ocağı bölgesinde D vitamini yetersizliğine bağlı raşitizm morbiditesi, etkileyen faktörler ve birincil koruma

Abstract

Bu araştırma, Trabzon ili Akçaabat ilçesi Şinik sağlık ocağı bölgesinde bulunan 21 köydeki 3-36 aylık çocuklarda Aralık 1990-Ağustos 1991 tarihleri arasında uygulanmıştır. Evreni ETF'lerden saptanan 927 çocuk oluşturmuş ve örnekleme yapılmayıp, çocukların tümü çalışmaya alınmıştır. Bunlardan ulaşılabilen 860'ına önce görüşmeli anket uygulanarak çocuğun, annenin, babanın ve çevrenin özellikleri kayde dilmiş, ayrıca ağırlık ve boy ölçümleri yapılmıştır. Bu çocuklar daha sonra raşitizm ve ASYE yönünden muayene edilmiş ve raşitizm yönünden kuşkulu bulunanlara KTÜ Tıp Fakültesi ' nde biyokimyasal ve radyolojik incelemeler yapılmıştır. Raşitizm tanısı kesinleşenlere tedavi verilmiş, bu arada bölgedeki raşitizm prevalansı (cross-sectional) saptanmıştır. İkinci aşamada, raşitizm tanısı alanlar ve raşitizm yönünden risk özelliği gösterenler hariç tutularak, çocuklar prevalansı ve beslenme durumları birbirine yakın iki gruba ayrılmışlar (kohort) ve bir gruba hiç bir uygulama yapılmazken, diğer gruba günlük 400 İÜ D vitamini oral olarak 6 ay süreyle kullandırılmıştır. Bu süre sonunda çocuklar tekrar fizik muayeneye tabi tutulmuş ve şüphelilerde laboratuvar incelemeleri yapılmıştır. Tanısı kesinleşenlere tedavi verilmiş ve her iki grupta 6 aylık raşitizm insidansı saptanmıştır.Verilerin bilgisayar analizi sonucu oluşturulan tablolara değişik ki kare testleri uygulanmıştır. Araştırma bölgesinde raşitizm prevalansı % 9.8 olarak belirlenmiştir. Hastalık en sık Akdamar köyünde görülmekte dir. Hastalarda en sık rastlanan bulgular diş bozukluğu, kraniotabes, sık solunum yolu enfeksiyonu geçirme, fontanel kapanmasında gecikme, kafada terleme ve huzursuzluktur. Olguların tümü 3-18 aylık gruptadır. Raşitizmin erkeklerde biraz daha sık görüldüğü, en sık 4-5 ve 13-14 aylık çocuklarda ortaya çıktığı, Temmuz - Kasım döneminde doğanların hastalığa daha sık yakalandığı, doğum ağırlığı 2.500 gr'dan az olanların raşitizm yönünden risk grubuna girdiği görülmüştür. Raşitizmin, günlük yaşantı sırasında evde uzun süre zamanını geçirdiği odası güneş almayanlarda, odasının günlük güneş alma süresi 3 saatten az olanlarda, güneşe çıkarılma- yanlarda, KC ve balık yemeyenlerde, fenobarbital ve DFH kullananlarda, malnütrisyonlularda, annesi 18 yaştan küçük ve 35 yaştan büyük olanlarda, annesi okur-yazar olmayanlar da, ailesi etkin bir AP yöntemi kullanmayanlarda ve babası işsiz olanlarda daha sık görüldüğü saptanmıştır. Erken doğ muş olmanın, sisli bölgede yaşamanın, kundaklanma ve yüz örtülmesinin, güneşlenme kıyafetinin, anne sütü kullanma süre sinin, yumurta sarısı tüketiminin, ailedeki çocuk sayısının, annenin sık doğum yapmasının, annenin çarşaf veya peştamal giymesinin ve baba eğitim durumunun raşitizm oluşmasına direkt etkisi görülmemiştir.Raşitizmi! çocuklarda ASYE ve ishal daha sık görülmektedir. Araştırmanın ikinci aşaması sonunda D vitamini almayan grupta 6 aylık raşitizm insidansı % 1.9 bulunmuştur. Profilaktik D vitamini kullananlarda ise, hiç olgu saptanmamıştır. Sonuç olarak, günlük 400 IU D vitamini verilmesinin raşitizm den koruduğu ve korunulabilirlik oranının % 100 olduğu belirlenmiştir.