KTÜ Farabi Hastanesi büro çalışanlarının iş yerine antropometrik uygunluğunun ve mevcut kas iskelet şikayetlerinin çalışma ortamıyla ilişkisinin araştırılması

Abstract

Geçen yüzyılda büroda çalışan kişi sayısı ve bilgisayarların iş hayatında kullanımı giderek artmıştır. Bunun yanında ergonomi kuralları ve esaslarına uymayan, olumsuz şartları olan çalışma istasyonlarında geçirilen zaman sonunda oluşan işe bağlı kas-iskelet hastalıkları göz ardı edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Bu çalışmada KTÜ Farabi Hastanesi büro çalışanlarının iş ortamına antropometrik uygunluğunun ve mevcut kas-iskelet şikayetlerinin çalışma ortamıyla ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır.Ocak ? Haziran 2007 tarihinde başlatılan çalışmaya KTÜ Farabi Hastanesinde çalışmakta olan 172 büro çalışanı dahil edilmiştir. Çalışanlara cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, çalışma süresi vb bilgilerini içeren bir sosyodemografik anket doldurulmuştur. Ardından şikayet durumlarını sorgulamak amacıyla Nordic anketi ve sözel ağrı skalası, iş yerinin uygunluğunu saptamamızı sağlayacak ergonomik değerlendirme anketi doldurulmuştur. Son olarak da çalışma ortamıyla ilintili olabilecek antropometrik ölçümler alınmıştır.Sözel ağrı skalasına göre; çalışmanın yapıldığı sırada fiziksel rahatsızlığı olan 113 kişi (% 65.7) ve rahatsızlığı olmayan 59 kişi (% 34.3) saptanmıştır. Şikayetlerin hangi vücut bölgelerinde yoğunlaştığını saptamamızı sağlayacak Nordic anketine göre son 12 ayda yaşanılan ağrı, sancı, uyuşukluk gibi yakınmalar bakımından en fazla şikayet edilen bölgeler boyun (%55.2), bel (%53.5) ve sırt (%45.9) olarak bulunmuştur. Bu şikayetler nedeniyle aktivitelerin kısıtlanması sorgulandığında en fazla şikayet edilen bölgeler bel (% 23.3) ve boyun (% 17.4) olduğu görülmüştür. Hekime görünmeye en fazla sebep olan bölgeler ise bel (% 17.4), boyun (% 16.3) ve sırt (% 8.7) olarak bulunmuştur. Son 7 gün içinde en çok yakınılan bölgeler sırt (% 23.8), boyun (% 22.1) ve omuz (% 20.9) olarak bulunmuştur.Çalışanlara ait özelliklerden çalışma süresi, medeni durum ve eğitim durumu ile kas-iskelet şikayetlerinin varlığı arasında bir ilişkiye rastlanmamıştır. Cinsiyet ile kas-iskelet şikayetlerinin varlığı arasında ise ileri derecede anlamlı bir ilişkiye rastlanmıştır (p= 0.001). Kadınların (107 kişi) % 74.8'inde kas-iskelet şikayetleri varken erkeklerin(65 kişi) % 50.8'inde kas iskelet şikayetleri vardır. Buna göre kadınlar erkeklerden daha fazla kas-iskelet şikayetlerinden yakınmaktadırlar.Kas-iskelet yakınmalarının varlığıyla masa, oturma yeri, monitör, klavye ve farenin ergonomik uygunluğunu belirten toplam anket puanları arasında anlamlı sonuçlara varılamamıştır. Çalışma pozisyonları (p<0.0005) ve diğer çevre faktörleri (p = 0.013) ile kas-iskelet şikayetleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Şikayeti olanların çalışma pozisyonu puanı, şikayeti olmayanlara göre anlamalı olarak daha düşüktür. Aynı şekilde şikayeti olanların diğer çevre faktörleri açısından da anlamlı olarak daha fazla olumsuz koşullarda çalıştıkları tespit edilmiştir.Boy ölçümlerine göre yüzdelik gruplarının Nordic anketinde yer alan son 12 aydaki şikayetlerle karşılaştırılmasında anlamlı bir sonuç elde edilememiş, aynı şekilde sırt yüksekliği ölçümlerine göre karşılaştırmada, omuz yüksekliğine göre karşılaştırmada, bacak boyu ölçümlerine göre karşılaştırmada, sırt + baş yüksekliği ölçümlerine göre karşılaştırmada ve femur uzunluğu ölçümlerine göre karşılaştırmada anlamlı sonuçlara ulaşılamamıştır. Araştırmaya katılanların kol uzunluğu ölçümlerine göre yüzdelik grupları ile son 12 aydaki bel şikayetleri arasında (p = 0.041), önkol uzunluğuna göre yüzdelik grupları ile son 12 aydaki boyun şikayetleri arasında (p = 0.014) ve el uzunluğu ölçümlerine göre yüzdelik grupları ile son 12 aydaki bel problemleri arasında (p = 0.039) anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Buna göre antropometrik ölçüleri normal kabul edilen sınırlarda olan çalışanlarda (% 10-90 arası) son 12 ayda yaşanan kas-iskelet şikayetleri daha az bulunmuştur.Sonuçlar gösteriyor ki büro çalışanlarında kas-iskelet şikayetlerinin oranı oldukça yüksektir. Son 12 ayda yaşanılan şikayetler bakımından en fazla yakınılan bölgeler ise sırasıyla boyun, bel ve sırttır. İşe bağlı oluşan bu kas-iskelet şikayetleri için risk faktörleri olarak kadın cinsiyeti, antropometrik uygunluk, çalışma pozisyonları ve çevresel faktörler bulunmuştur. Kas iskelet şikayetlerinin azaltılması için çalışanlara ve işverenlere önemli görevler düşmektedir. Ergonomik düzenlemelerin yapılması, kas-iskelet şikayetleri ve vücut mekaniğinin doğru kullanımı konusunda verilecek eğitimlerin bu konuda yardımcı olacağı düşünülmektedir.

In the last century, more people have begun to work in offices and occupatinal computer use has become very common. On the other hand, spending many times in workplaces which is not placed ergonomicaly and has poor conditions makes work related musculoskeletal disorders that have been a bigger problem for workers. This study has aimed that to search anthropometric convenience and existing musculoskletal complaints relation to work place in KTU Farabi Hospital.In total, 172 people who works in KTU Farabi Hospital were included in the sudy started in January - June 2007. A socio-demographic quastionnare was applied to all office workers that included questions about sex, marital status, education, working time. Than Nordic quastionnare and verbal pain scale was applied to investigate complaints and an ergonomicaly evaluation quastionnare to determine how convenience workplace is. After all the others anthropometric measures have been taken that can be related to workplace.According to verbal pain scale 113 workers (% 65.7) have been found who have musculoskeletal complaints and 59 workers (% 34.3) who doesn?t have musculoskeletal pains when study has been applied. According to Nordic quastionnare, the body parts which have been mostly complained in the last 12 months were neck (%55.2), lower back (%53.5) and upper back (%45.9) respectively. Lower back (% 23.3) and neck(% 17.4) were explained to block their activities mostly, because of the problems that they complained in the last 12 months. The body parts have been caused to seen a doctor were lower back (% 17.4), neck (% 16.3) and upper back (% 8.7). The body parts have been complained mostly in the last seven days were upper back (% 23.8), neck (% 22.1) and shoulder (% 20.9).There was no relation between working time, marital status and education within personal characteristics and musculoskeletal disorders. Even if, there was statistically significant difference between sex and musculoskeletal disorders (p= 0.001). Musculoskeletal disorders have been found in 107 women (% 74.8) and 65 men (% 50.8). That means more women complain musculoskeletal disorders than men.There wasn?t found significant results between total scores which show fitting of table, chair, monitor, keyboard, mouse and having a musculoskeletal disorder. There were significant difference between the total scores of working postures (p < 0.0005) and other environment factors (p = 0.013) and musculoskeletal disorders. The total scores of working postures and other environment factors were found lower significantly in workers who have musculoskeletal disorders than workers who have no problems.The percentile of length measures have been compaired with the complaints in the last 12 monts placed in Nordic quastionnare and haven?t been found a significant result. In the same way the percentiles of back height measures, shoulder height measures, leg height measures, back + head height measures and femur height measures were compaired; but there weren?t found significant results. There were found significant difference between the percentiles of arm height measures and having a problem on the lower back in the last 12 months (p = 0.041); another significant difference was found between the percentiles of forearm height measures and having a neck problem in the last 12 months (p = 0.014) and also a significant difference was found between the percentile of hand height measure and having a problem on the lower back in the last 12 months (p = 0.039). So, it can be said that workers who are in normal measures (between % 10-90) had less problems in the last 12 months.The results show that musculoskeletal disorders are very common in office workers. The body parts which have been complained mostly are neck, lower back and upper back, respectively. The risk factors are woman sex, anthropometric convenience, working postures, environment factors for work related musculoskeletal disorders. The employers and workers have important responsibilty to reduce work related musculoskeletal disorders. It is thought that making preparation ergonomicaly in workplaces, giving education on musculoskeletal disorders and using body mechanics correctly would be useful.