Trabzon il merkezindeki ilköğretim okullarının standartlara uygunluk ve çevre sağlığı durumları

Abstract

Araştırma, Trabzon il merkezinde ve merkeze bağlı beldelerdeki ilköğretim okullarının TSE'nin ?TS 9518/2000, Şehir İlkokulları-Genel Kurallar? ve ?TS 12014/1996, Çevre Sağlığı-Okullar? standartlarına uygunluk ve çevre sağlığı durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmış tanımlayıcı bir araştırmadır. Bu amaçla hazırlanan anket formları evreni oluşturan toplam 62 ilköğretim okulunun tümüne uygulanmış ve veriler SPSS (13,0) istatistik paket programında değerlendirilmiştir.Okullarda, %50,9'u erkek, %49,1'i kız olmak üzere toplam 41221 öğrenci 1239 şubede öğrenim görmektedir. Standartların yayın yıllarına göre 16 okul (%25,8) 2000 yılı ve sonrasında, 23 okul (%37,1) 1996 yılı ve sonrasında yapılmıştır. Okulların %64,5'i il merkezinde ve %75,8'i tekli öğretim yapmaktadır. Okullarda bulunması gereken idari, eğitim-öğretim ve yardımcı hizmet birimlerinde eksiklikler vardır. 40 öğrenciden fazla öğrencinin bulunduğu derslikte eğitim veren okul sayısı 8 (%12,9) olup, ortanca olarak 6 (1-29) derslik bu şekildedir. Okulların 6'sının (%9,7) bodrum katında derslik bulunmaktadır.Okulların %98,4`ünde teknisyen, %66,1'inde memur, %87,1'inde bekçi/güvenlik görevlisi, %100'ünde doktor, hemşire ve şoför bulunmamakta ve %12,9'unda ise hiç hizmetli çalıştırılmamaktadır. İlköğretim okullarının %96,8'i su kaynağı olarak şebeke suyunu kullanmakta ve su deposu bulunan okulların %81,3'ünde bakım yapılmamaktadır. Okulların %79,0'ında yangın merdiveni, %87,1'inde depreme dayanıklılık raporu bulunmamakta ve afetlere yönelik tatbikat yapılan 57 (%91,9) okulun %96,8'inde yıllık yapılan tatbikat sayısı yeterli değildir.Giriş kapılarının %55,4'ünün, çıkış kapılarının ise %85,7'sinin en ölçümleri standarda uygun değildir. 2000 yılı ve sonrasında yapılan okulların giriş kapılarının %52,3'ü standarda uygundur. Bina dışı merdivenlerin standartlara uygunluk durumu ortalama %46,9, bina içi merdivenlerin ise ortalama %51,8'dir. 2000 yılı ve sonrasında yapılan bina içi merdivenlerin standartlara uygunluk durumu daha fazladır. Derslik yazı tahtasının sıralara uzaklığı, kapı ve pencerelerin standartlara uygunluk durumu ortalama %53,9'dur.Okulların, %54,8'inde erkek öğretmen tuvaletlerinin kabin ve %61,0'ının pisuar sayısı, %91,8'inde kadın öğretmen tuvaletlerinin kabin sayısı, %75,8'inde erkek öğrenci tuvaletlerinin kabin sayısı, %82,3'ünde kız öğrenci tuvaletlerinin kabin sayısı standartlara uygun değildir. Okulların %66,1'inde tuvaletlerde çöp kutusu bulunurken, %95,2'sinde kabinlerde bulunmamaktadır. Tuvaletlerde bulunan çöp kutuları okulların %56,5'inde kapaklı, poşetli ve basmalı özelliklerini taşımamaktadır.Okulların %66,1'inde okul bahçesinde öğrenci başına düşen oyun alanı standarda uygun değildir. Okul çıkışı caddeye açılan okulların (n=30) %83,3'ünde okul çıkış kapısının önünde engel, %70,0'ında yaya geçidi, %96,7'sinde üst geçit bulunmamaktadır. Kantini bulunan okulların, %34,1'inde kantin çalışanlarının portör muayenelerinin yaptırılmadığı, %52,3'ünde kantin çalışanlarının eldiven veya önlük kullanmadığı ve %52,3'ünde açıkta satılan gıda maddelerinin olduğu görülmektedir.Trabzon il merkezinde ve merkeze bağlı beldelerde bulunan okulların hiçbirisi %100 olarak standartlara uygun değildir. Ancak, standartların yayın yıllarına göre analizinde, ilgili standarda uygunluk durumlarında artış olduğu dikkat çekmektedir. Okul sağlığı açısından oluşturulan standartlarda, öğrencilerin iyi ve sağlıklı bir ortamda eğitim almaları, öğretmen ve diğer çalışanların iş doyumu ve verimlilikleri açısından önemlidir ve önemsenmelidir. Standartlarda saptanan eksiklikler, düzeltilebilir olup; bu amaçla başta okul yöneticilerinin, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Valilik ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın duyarlılık göstermesi; devamında da gerekli kaynakların sağlanması için sektörler arası işbirliği ve desteklerle çözülebilir.Anahtar Kelimeler: okul sağlığı, okul çevre sağlığı, standartlar

This descriptive research is done to figure out and analyze whether the schools in Trabzon city centre and in rural areas are designed appropriately according to standards of TSI (Turkish Standards Institute); ?TS 9518/2000 Elementary School-General Rules? and ?TS 12014/1996, Environmental Health-Schools?. The questionnaire which are prepared in terms of this aim, are used in 62 schools and the data are analyzed in SPSS (13.0).At these schools totally 41221 students (50.9% boys, 49.1% girls) educate in 1231 classrooms. 16 of these schools (25.8%) were built after 2000 ?TS 9518/2000 Elementary School-General Rules? and 23 schools (37.1%) were built after 1996 ?TS 12014/1996 Environmental Health-Schools?. While the 64.5% of these schools educate in city centre, 75.8% make whole day education. There are lacks of some administrative and educational aid units in schools. While the number of the schools of which classrooms include more than 40 students is 8 (12.9%), the average is 6 (1-29). There are also 6 (9.7%) schools which have classrooms in basement.There are no technician in 98.4%, no officer in 66.1%, no security staff in 87.1%, no doctor, nurse or driver in 100% and no cleaner staff in 12.9% of these schools. 96.8% of the elementary schools use running water as a water resource and the 81.3% of the schools which have reservoir do not renew these reservoir. There are no fire escape 79.0% of schools and no report of quake-proof in the 87.1% and also there are not enough practice made annually in 96.8% of these schools.The width size of the 55.4% of entrance and 85.7% of exit doors were not appropriate to standards. 52.3% of the entrance doors of the schools which are made after 2000 are appropriate to standards. The average appropriateness of ladders outside the building is average 46.9% and inside the building is 51.8%. The appropriateness of inside ladders which are made after 2000 are more. Distance of board, windows and doors inside classrooms are convenient for the standards average 53.9%.The number of the cabins is not appropriate to standards in 54.8% male teachers toilet, in 91.8% female teachers toilet, in 75.8% male students toilets and in 82.3% female students toilet. While there are dustbins in 66.1% of toilets, there are not in 95.2% of cabins. 56.5% of dustbins in toilets have not closers, plastic bags or automatic closer systems.The playground areas of the garden for students are not appropriate to the standards in 66.1% of the schools. In 83.3% of the schools of which doors are direct to street (n=30), there are no safety bends in front of the school exit doors there are no crosswalk in 70.0% and no overpass in 96.7%. At 34.1% of the schools which have canteens it is seen that the operator of a canteen do not have sanitary inspection and 52.3% operator of a canteen do not wear apron or gloves. And there are foods which are sold without closing in 52.3% of these canteens.The schools (100.0%), in the city centre of Trabzon and rural areas, are not appropriate to the standards. When analyzed it can easily be seen that there is an increase on appropriateness of standards after publish the standards in the city centre of Trabzon and rural areas. Schools were created in terms of health standards, students receive training in good and healthy environment, teachers and other employees in terms of job satisfaction and productivity is important and should be taken seriously. To correct identified deficiencies in the standards. At this end, school administrators, Provincial Education Department, Governor's Office and the Ministry of Education should be sensitive; continue to provide the necessary resources and support should be provided inter-sectoral collaboration.Key Words: School Health, School Environmental Health, Standards.