Türkiye`de yayılış gösteren endemik Stachys pumila Banks & Sol. ve Stachys citrina Boiss. & Heldr. türleri üzerine karşılaştırmalı anatomik ve mikromorfolojik çalışmalar

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de yayılış gösteren Infrarosularis Bhattacharjee seksiyonuna ait endemik Stachys pumila Banks ve Sol., S. citrina subsp. citrina ve S. citrina subsp. chamaesideritis taksonları, anatomik ve mikromorfolojik olarak çalışılmış ve karşılaştırılmıştır. Her üç taksona ait Türkiye'nin farklı yerlerinden toplanan örnekler çalışmanın materyalini teşkil etmiştir. Toplanan örneklerin bir kısmı herbaryum materyali haline getirilirken, bir kısmı da %70'lik alkol içinde muhafaza edilmiştir.Anatomik çalışmalar için alkol içindeki örneklerden manuel olarak gövde ve yaprak enine kesitleri ile yaprak yüzeysel kesitleri alınmış ve daimi preparat haline getirilmiştir. Anatomik deskripsiyonlar ve tüy morfolojileri daimi preparatların incelenmesi ve çekilen fotoğrafların değerlendirilmesi ile yapılmıştır. Polen morfolojileri hem ışık mikroskobu hem de taramalı elektron mikroskobu (SEM) kullanılarak çalışılmıştır. Işık mikroskobu çalışmalarında, Wodehouse tekniği ile daimi preparatlar hazırlanmış ve nümerik özellikler bu preparatlar incelenerek tespit edilmiştir. Polenlerin yüzey ornamentasyonları ise SEM çalışmalarıyla belirlenmiştir. Nutlet morfolojilerine ait nümerik özellikler stereo mikroskop ile yapılan çalışmalarla ve nutletlerin yüzey süslemeleri ise SEM çalışmalarıyla tespit edilmiştir.Çalışmadan elde edilen sonuçlar, anatomik karakterler ile polen, nutlet ve tüy morfolojisi karakterlerinin yakın akraba türler olan S. citrina ile S. pumila'nın taksonomik sınıflandırılmasında değere sahip olduğunu, fakat S. citrina'nın alt türlerinin ayrımında değerlerinin sınırlı olduğunu göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Anatomi, mikromorfoloji, nutlet, polen, Stachys pumila, Stachys citrina, taksonomi, tüy,Türkiye.

In this study, Stachys pumila Banks & Sol., S. citrina subsp. citrina and S. citrina subsp. chamaesideritis included in sect. Infrarosularis Bhattacharjee were studied anatomical and micromorphological point of view and compared each other. The samples belong to the taxa which were collected from different localities in Turkey were composed of the study materials. When some materials were kept in 70 % alcohol, the rests were preserved as herbarium samples.For the anatomical studies, the cross-sections of leaf and stem along with the surface sections of leaf were manually obtained from the samples in the alcohol, and the permanent preparats were arranged. Anatomical descriptions and determinations of the trichome morphologies were made by the observation of the permanent preparats and the evaluation of the photos. Pollen morphologies were studied using both light and scanning electron microscope (SEM). In the light microscope studies, the permanent preparats were prepared by Wodehouse technique, and the numerical features were determined by the observations on the preparats. The surface ornamentations of the pollens were determined by the SEM studies. Similarly, the numerical features of the nutlets were determined by the studies using stereomicroscope, the surface sculpturing by those using SEM.The results obtained from the present study, the anatomical characters along with the morphological ones of the pollen, nutlet and trichome have taxonomic value in delimitation of S. pumila and S. citrina, but they have limited taxonomic importance in seperation of the subspecies of S. citrina.Keywords: Anatomy, micromorphology, nutlet, pollen, Stachys pumila, Stachys citrina, taxonomy, trichome, Turkey.