Lise biyoloji ders kitaplarında (1937-2008) hücre konusu ile ilgili olarak bilimsel bilginin değişebilir doğası üzerine bir araştırma

Abstract

Bilimin doğası ile ilgili en önemli özellik bilimsel bilginin değişebilir olduğudur. Bilimsel bilginin değişebilir doğasını yansıtan önemli kaynaklardan birisi de ders kitaplarıdır. Bundan dolayı bu araştırmada lise biyoloji ders kitaplarında (1937-2008) hücre konusu ile ilgili olarak bilimsel bilginin değişebilir doğası araştırılmıştır. Bilimin en önemli özelliğinin değişebilir olduğunun örneklerle ortaya konması öğrencilere ve öğretmenlere katkı sağlayacaktır. Araştırmada doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. Analiz edilen 11 biyoloji ders kitabından sekizinde bilimsel bilginin değişebilir doğasını yansıtan örneklere rastlanmış ve bunlar ayrı ayrı listelenmiştir. Bilimsel bilginin değişebilir doğası bakımından biyoloji ders kitaplarında geçmişte ortaya atılan bilimsel görüşler ile günümüzdeki bilimsel görüşler karşılaştırılmıştır. Bilimsel bilginin değişebilir doğası bakımından, kitaplarda tespit edilen, geçmişte kabul görmüş fakat günümüzde değişikliğe uğramış bazı örnekler aşağıda sunulmuştur. ?Bazı hücrelerde hücre zarı yoktur?, ?Amip'te hücre zarı bulunmaz?, ?Amip bir hayvan hücresidir?, ?İnsanın kromozom sayısı 48'dir?, ?Bakteriler ve mayalar tek hücreli bitkilerdir?, ?Öglena, terliksi hayvan, plasmodyum ve amip tek hücreli hayvanlardır?, ?Bazı hayvan hücreleri klorofil taşır?, ?Yeşil hidralar besinlerini kendileri yaparlar?, ?Hücre çeperi (duvarı) olarak bilinen yapı o hücre zarıdır?. Bu örneklerden anlaşıldığı gibi bilimsel bilgiler değişmez hükümler olmayıp, bazılarının yeni boyutlar kazanabileceği unutulmamalıdır. Böyle bir yaklaşım tarzının hem bilimsel verilere şüpheci bir bakış açısı kazandırması hem de öğrencilerde araştırma ve inceleme heyecanı uyandırması bakımından yardımcı olacağı düşünülmüştür.

The most important feature about the nature of science is that scientific knowledge is subject to change. One of the major sources reflecting the changeable nature of scientific knowledge is course books. Therefore, the changeable nature of scientific knowledge with regard to the cells in the high school biology course books (1937-2008) was investigated in this study. Revealing that the most important feature of science is that scientific knowledge is subject to change illustrating with examples will contribute to students and teachers. In this study, the document review technique was used. Examples that reflect the changeable nature of scientific knowledge were found in eight of eleven biology course books analysed, and these are listed separately. The scientific opinions, raised in the past in the biology course books regarding the changeable nature of scientific knowledge were compared with the today's scientific opinions. Some examples, which were determined in the course books regarding the changeable nature of scientific knowledge, recognized in past but changed now, are presented below. `Some cells do not have cell membrane`, `Amoebas do not have cell membrane`, `Amoeba is an animal cell`, `The number of human chromosomes is 48`, `Bacteria and yeasts are single-celled plants`, `Euglenas, parameciums, plasmodiums and amoebas are single-celled animals`, `Some animal cells carry chlorophyll`, `Green hydras produce their own food themselves`, `The structure known as cell wall is the cell membrane`. In accordance with these examples, it is important to note that scientific knowledge is not an unchangeable provision and some of them can acquire new dimensions. It was considered that adopting such an approach style would be helpful to provide students with a sceptical perspective against scientific data as well as inspiring enthusiasm for research and analysis.