Mevlâna`nın Mesnevî`sinde yer alan bitki ve meyvelerin tasavvuf dünyasındaki sembolik anlamları

Abstract

Bu çalışma Mevlâna'nın Mesnevî adlı eserinin altı cildinde yer alan meyve ve bitkilerin tasavvuf dünyasındaki sembolik anlamlarının türlerine ve konularına göre sınıflandırılmasını içermektedir.Üç ana bölümden meydana gelen bu çalışmanın birinci bölümünde Mesnevî'de yer alan meyve ve bitki türleri, alfabetik sırayla her türe ait beyitler kendi türünün altında sınıflandırılmıştır. İkinci bölüm, Mesnevî'de yer alan meyve ve bitki türleri ile ilgili beyitler tek tek incelenerek meyve ve bitkilerin tasavvuf dünyasındaki sembolleri tespit edilmiştir. Üçüncü bölümde ise meyve ve bitki sembolleri, her meyve ve bitki beyitleri kendi alt başlıklarında konularına göre tasnif edilmiştir.Mesnevî de yer alan meyve ve bitki sembolleriyle ilgili 855 beyitte 58 adet sembol tespit edilmiştir. Bu 58 sembolün yer aldığı beyitlerin sayısı her sembole göre değişiklik göstermektedir. Tespit edilen tüm bu verilerden elde ettiğimiz sonuca göre sembollerin konularına göre tasnifinde, farklı sembollerin beş ve beşin üzerindeki beyit sayılarına baktığımızda 48 beyit olmak üzere en çok` insan-ı kâmil` anlamında kullanıldığı görülmektedir.Genel olarak 855 beyitin 107'sinde ilahî bilgi ve ilahî bilginin mekânını sembolize etmek üzere meyve ve bitkiler kullanılmış olup, 96 beyitte insan-ı kâmil, 90 beyitte nefs ve nefsle ilgili durumlar, 9 beyitte vahdeti sembolize etmek üzere meyve ve bitkiler kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mevlâna, Mesnevî, meyve ve bitki sembolleri, tasnif.

This study includes the classification of types of symbolic meanings and subjects of fruits and plants in sufi literature which take place in six volumes of Mevlana's Masnavi. This study consists of three main chapters. The first chapter categorizes the fruits and plant types in Masnavi in an alphabetical order. Each couplet is categorized according to its own types. The second chapter analyzes the couplets that are realated to fruits and plant types in Masnavi and symbols of fruits and plants in sufi litetature. The symbols of fruits and plants and each fruit and plant couplet are classifed under subtitles according to their subjects in third chapter.In 855 couplets, 58 symbols about fruits and plants in masnavi are identified. The numbers of these couplets in which 58 symbols take place vary according to each symbol. According to the result that is taken from all these studies about the classification of these symbols, it is obvious that perfect human being is the most used one when the different symbols in five and more than five couplets are considered.Generally, in 102 of 855 couplets, fruits and plants are used in order to symbolize divine knowledge and the centre of divine knowledge. In 96 couplets fruits and plants are used to symbolize perfect human being. In 90 couplets, they are used to symbolize self and soul. In 9 couplets, these fruits and plants are used to symbolize unity/uniquness.Keywords: Rumi, Masnavi, fruit and plant symbols, classification.