50-70 yaş arası bireylerin kolorektal kanser taraması hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Kolorektal kanserler tüm dünyada, erkeklerde en sık üçüncü sırada, kadınlarda en sık ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde, kolorektal kanserler tüm kanserlerin %7,6'sını ve kansere bağlı ölümlerin %7,4'ünü oluşturmaktadır. Etkili tarama programlarının uygulanmasıyla mortalite ve morbiditesi azalmaktadır. Çalışmamızda 50-70 yaş arası bireylerin kolorektal kanser taraması hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmamızı 2019 yılı Nisan ve Mayıs aylarında Trabzon ilindeki üç ayrı aile sağlığı merkezinde yürüttük. Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı 50-70 yaş arası 245 kişi çalışmaya dahil edildi. Katılımcıların sosyodemografik özelliklerini sorgulamak ve kolorektal kanser tarama testleri hakkındaki bilgi düzeyi, tutum ve davranışlarını değerlendirmek amacıyla literatür eşliğinde hazırlanan anket yüz yüze görüşme tekniği ile uyguladık. Verilerin analizi ve değerlendirilmesi SPSS 24.0 ile yapılmıştır. İstatistiksel olarak anlamlı değer P<0,05 kabul edilmiştir.Bulgular: Katılımcıların yaşları ortalama (standart sapma) 60,5 (6,0) idi. Katılımcıların %41,2'si (101) erkek, %58,8'i (144) kadındı. Kolorektal kanser taramasını duyanlar katılımcıların %78,4'ünü (n=192) oluşturmaktaydı. Kolorektal kanser taramasını duyanların %73,8'i taramayı hekimlerden duymuştu. Katılımcıların %49,8'i (n=122) kolorektal kanser tarama testi yaptırmıştı. Katılımcıların %79,5'i (n=97) tarama amacıyla; %24,6'ü (n=30) şikayeti olması nedeniyle tarama yaptırmıştı. Katılımcıların %80,3'ü (n=98) kolorektal kanser taramasını birinci basamak sağlık kuruluşunda yaptırmıştı. Tarama yaptırmama nedenleri en sık şikayetinin olmaması %66,7 (n=82), ihmal %38,2 (n=47) ve kolorektal kanser taramasını hiç duymamış olmak %28,5 (n=35) idi.Sonuç: Çalışmamızda katılımcıların yarısının kolorektal kanser taraması yaptırdığı görüldü. Kolorektal kanser taramasını duyanların daha fazla tarama yaptırdığı bulundu. Birinci basamak hekimi olarak bireylerin tarama programları hakkında bilgilendirilmesi ve tarama programlarının uygulanmasında aile hekimleri önemli bir role sahiptir. Bireylerin tarama programları hakkındaki farkındalık düzeyleri artırılarak tarama oranları artırılabilir.

Introduction: Colorectal cancers worldwide are the third most common in men and second most common in women. In our country, colorectal cancers account for 7.6% of all cancers and account for 7.4% of all cancer-related deaths. Mortality and morbidity decreases with effective screening programs. The aim of this study was to evaluate the knowledge, attitudes and behaviors of individuals aged 50-70 years about colorectal cancer screening.Materials and Methods: In April and May 2019, we conducted our study in three family health centers in Trabzon. 245 people aged 50-70 years who were registered to family health centers were included in the study. In order to question the sociodemographic characteristics of the participants and to evaluate their knowledge, attitudes and behaviors about colorectal cancer screening tests, we conducted a questionnaire prepared with the help of literature and face to face interview technique. SPSS 24.0 was used to analyze and evaluate the data. Statistically significant value P <0.05 was accepted.Results: The mean age (standard deviation) of the participants was 60.5 (6.0). 41.2% (101) of the participants were male and 58.8% (144) were female. 78.4% (n = 192) of the participants had heard about colorectal cancer screening. 73.8% of those who heard colorectal cancer screening had heard from physicians. 49.8% (n = 122) of the participants had colorectal cancer screening test. 79.5% (n = 97) of the participants had screening for screening purposes; 24.6% (n = 30) of them had screening because they had complaints. 80.3 (n = 98) of the participants had screening in primary health care institution. The most common reasons for not scanning no complaints 66.7% (n = 82), neglect 38.2% (n = 47), and 28.5% (n = 35) never heard of colorectal cancer screening.Conclusion: In our study, it was found that half of the participants had colorectal cancer screening. Those who had heard of colorectal cancer screening were found to have more screening. As a primary care physician, family physicians play an important role in informing individuals about screening programs and implementing screening programs. Screening rates can be increased by increasing the awareness level of individuals about screening programs.