Memet Baydur tiyatrosunda yaşam-oyun ilişkisinin irdelenmesi ve bir eserinde reji uygulaması

Abstract

Memet Baydur, 20. yüzyıl Türk tiyatrosuna sunduğu eserleriyle yaşadığı dönemin en üretken oyun yazarlarından biri olmuştur. Eserlerini verdiği süre boyunca bir yandan dünyanın farklı ülkelerinde yaşaması bir yandan da Türkiye'de olup bitenleri takip etmesi, eserlerinin konu seçiminde ve karakterlerinin inşaasında belirleyici olmuştur. Baydur, oyunlarında ele aldığı konularla ülke gerçeklerini bireylerin yaşamlarına yansımaları üzerinden irdelerken evrensel olanı da yakalama kaygısındadır. Eserlerine yazım stratejisi açısında bakıldığında zaman, mekan, eylem (durumlara sıkışmış eylem) üçgeninde tasarımlar yaptığını gördüğümüz Baydur, oyun kişilerini bu üçgende var ederken -oynatırken- kendine de yazar olarak oyun oynama alanı bırakır.Bu çalışmada insanoğlunun en temel psikolojik dürtülerinden biri olan oyun oynama dürtüsünün Memet Baydur' un sanatçı olarak motivasyonunda oynadığı rol; yazarın eserlerinde yaşam-oyun ilişkisinin yazım stratejisi bağlamında nasıl yer aldığı; yazarın hayatı da göz önünde bulundurularak irdelenmiştir. Çalışmada öncelikle bütün oyunları değerlendirilmiş, yazarın izdüşümünde oyun-yaşam ilişkisi çerçevesinde Yangın Yerinde Orkideler adlı oyunu seçilerek reji uygulaması yapılmıştır. Teorik ve uygulamalı çalışma sürecinin sonunda, Memet Baydur'un anlatı sanatına, oyun- yaşam ilişkisini eş koştuğu, oyunlarını yazarken kendisinin hem oyun kurgulayıcısı hem oyuncusu olduğu, gerek oyun kişileri düzleminde gerekse oyunlarını kurgularken psikolojik olarak yine kendini yansıttığı bir üretim süreci yaşadığı kanaatine varılmıştır.Anahtar Sözcükler: Memet Baydur, tiyatro, Oyun, Oyuncu, Oyun-Yaşamilişkisi, Yangın Yerinde Orkideler

.Memet Baydur was one of the most productive playwrights of the 20th century Turkish Theater. Not only living in many different countries for several years, but also closely following the societal and historical changes in Turkey would be the key points of his choice of the themes and also his character building approach for his plays. In his plays Baydur had goals on reaching the universal level of understanding the reality while he analyzed his own country's reality based on the reflections on the lives of individuals. In terms of writing technique, Baydur has three important common essentials: situation, time and place that he took into consideration. In his plays, while Baydur developed his characters based on those three essentials, he created a play area in the play for himself as the writer. In this study, how the role of playing, which is considered as one of the basic human instincts, impacted Memet Baydur as a playwright as well as how it is placed in the play-life relationship in Memet Baydur's plays was critically analyzed. For this analysis, Memet Baydur's own personal life has been taken into consideration as well. As the practicum part of the thesis, one of his plays `Yangın Yerinde Orkideler` was selected and staged based on the perspective of Baybur's play-life relationship. At the end of this study, it has been revealed that Memet Baydur gave same level of priority to both the art of his play writing and the play- life relationship while saw himself as the playwright and the player at the same time. Furthermore, it has been concluded that while developing his play characters and speculating his plays, Memet Baydur chose to reflect his own world while he was writing his plays.Key words: Memet Baydur, theater, play, actor, play-life relationship,Yangın Yerinde Orkideler