Cumhuriyet Dönemi bakanlık yapılarının mekânsal dönüşümü: Sağlık Bakanlığı yapısı örneği

Abstract

Bakanlık yapıları, Başkent Ankara'da, siyasi gücün temsiliyetini üstlenen sembolik yapılardır. Cumhuriyetin ilanının ardından inşa edilen bu yapılar günümüzde varlığını sürdürmekle birlikte, bazıları inşa edildiği tarihten bu yana aynı işleve hizmet ederken bazıları farklı işlevlere devredilmiş veya boşaltılmıştır. Tez çalışması kapsamında Erken Cumhuriyet döneminde inşa edilen Sağlık Bakanlığı yapısının mekânsal özellikleri incelenmiştir. Temelde çalışmanın amacı mimari kültürel mirasın bir parçası olarak değerlendirilen yapının, inşa edildiği tarihten günümüze kadar geçirdiği değişikler de göz önünde bulundurularak, mekânsal özelliklerinin incelemesini, belgelendirmesini yapmayı ve günümüz değişimlerine eleştirel bir gözle bakmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde; araştırmanın konusu, kapsamı ve yöntemi ile ilgili genel bilgilere yer verilmiş, çalışmayı yönlendiren literatür araştırması özetlenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde; 1920'li yılların başında Ankara'nın mevcut imar durumuna ve başkent ilan edilmesiyle başlayan kentleşme sürecine yer verilmiştir. Bu bağlamda bakanlık yapılarının inşasına kadar geçen süreçte imar ile ilgili atılan adımlar ve bakanlık yapılarının kent içindeki konumlarının belirleyicisi olan Lörcher Planı özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde; Sağlık Bakanlığı yapısının Uluslararası üslubun ilk örneği olarak adlandırılması nedeniyle Erken Cumhuriyet döneminde etkili olmuş mimarlık akımlarının özelliklerine yer verilmiş ve Alexandra Lange'nin tanımladığı formel eleştirel yaklaşım çerçevesinde yapının mekânsal özellikleri incelenmiştir. Yapının geçirdiği revizyonlar orijinal durumu ile karşılaştırılarak, bugünkü mevcut durumu değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde ise yapıda gerçekleştirilen revizyonların belirleyicileri, bu uygulamaların yapı bütünlüğüne ve iç mekân atmosferine olan etkileri çıkarılmıştır.Anahtar SözcüklerBakanlık Yapıları, Sağlık Bakanlığı, Mekânsal Dönüşüm, Mimari Miras, Erken Cumhuriyet Dönemi

The buildings of Ministries in Ankara, the capital city, are the symbolic structures that undertake the representation of politic power. Along with the continuous existence of these structures built right after the declaration of the Republic, some of them have been still serving for the same purpose since the day they were built; whereas some have been used for other functions or been emptied. In this framework, this thesis explores the spatial features of the Ministry of Health building, constructed in the Early Republican Period. The main aim of the study is not only to examine and to document the present condition of the structure which was appraised as a part of the architectural heritage, taking into consideration the alteration that took place since the day it was built, but also to criticize the current spatial condition.In the first chapter of this study; the prevalent information about the topic, content and method of the research has been stated and the literature review driving the study has been summarized. The second chapter contains the information about the zoning status of Ankara in the early 1920s and the urbanization process starting with the proclamation of Ankara as the capital. In this regard, the steps taken for zoning during the period which lasted until the construction of the Ministry buildings, and characteristics of the Lörcher Plan as a determinant to set the locations of these buildings, have been examined. In the third chapter, features of the influential architectural movements in the Early Republican Era has been included because of the fact that the Ministry of Health building referred to the first sample of International Style. Furthermore, the spatial characteristics of the building have been analyzed within the frame of the formal critical approach which Alexandra Lange defined. The current situation of the building has also been evaluated by means of comparing the structure after the revisions to its original condition. Finally, inferences about the determinants of the revisions executed on the structure as well as the effects of these applications on the building unity and interior atmosphere have been made in the chapter four.Key WordsMinistry Buildings, Ministry of Health, Spatial Tranformation, Architectural Heritage, EarlyRepublican Era