Şahmaran - Bir sahne uygulamasında bedensel ifadenin yorumu

Abstract

Şahmaran, hem yazılı hem de sözlü kültürde geniş ölçüde yer alan bir motiftir. Yarı yılan yarı insan formunda mitolojik, grotesk bir figür olan Şahmaran, yılan motifi üzerinden birçok kültürde, yaratım mitolojilerinde, sözlü halk anlatılarında, masallarda, destanlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu sanat çalışmasında, arketiplerin ve simgesel repertuar taşıyıcısı olan mitin, deneysel bir çalışma olarak sahnede yorumlanması, simgesel kodların sahnede söz, ses ve devinim göstergelerine dönüştürülme olanaklarının araştırılması açısından deneysel bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Şahmaran motifinin bilimsel ve sanatsal disiplinlerdeki temsiliyeti araştırılmıştır. Araştırma, yorum, uygulama süreciyle paralel olarak Türel Ezici tarafından yazılan `Şahmaran` oyun metninden hareket edilmiş; mitin sahne performansına aktarımı üzerine çalışılmıştır. Çalışmada, alternatif tiyatro uygulayıcıların yöntemleri izlenerek performans sürecinde oyuncunun sesini ve bedenini merkeze alan ifade olanaklarının araştırılması hedeflenmiştir. Oyuncunun sahnedeki varlığı ve yaratım sürecine dahil olma biçimi, `yönetmen-oyuncunun` bir yorumlayıcı olarak işleviyle ilgili yöntem arayışını içeren deneysel bir laboratuvar süreci gerçekleştirilmiştir.Anahtar Sözcükler: Şahmaran, mitoloji, ritüel, performans, oyuncu.

Shahmaran, has been a well-known motif in both written and oral tradition. Shahmaran which is a half snake, half human mythological and grotesque figure, has been seen in many cultures, creation myths, oral folktales, fables and epics specifically because of its snake-looking physical form. In this art project, archetypes and the myth that carries the symbolic repertoire were studied in an experimental theatrical study through analysis of the vocal, verbal and movement transformation possibilities of the symbolic codes. The Shahmaran, as a motif, was examined in scientific and art disciplines literatures. The play named `Şahmaran` was written exclusively for this project by Türel Ezici while the interpretation and the practicum process of the project were managed. In this art project, it was aimed to investigate the performer' vocal and physical expression possibilities in the performance process which was followed by alternative theatrical implementation approaches. The presence of the performer on stage and his/her involvement during the creation process, and the `director-performer's` search for her own function about the approach as the interpreter was examined in this structured theatrical process.Keywords: Shahmaran, mythology, rituals, performance, performer.