Mevlevilik geleneğindeki Sema töreni hareketlerinin seramik formlara yansıması

Abstract

İnsanlık tarihine düşünceleri ile büyük katkıda bulunan 13. yy'ın en saygın İslâm düşünürlerinden Hz. Mevlâna Celâleddin Rumi bugün tüm dünyada farklı kültürler ve inançlar tarafından kabul görmüştür. Mevlâna, Mevlevilik inancının da başlangıcıdır ve Mevlevilik, Rumi önderliğinde, insanın kendisini Allah'a adamasıdır. Mevleviliğin ibadet şekli sayılan `Sema` ise tüm dünyada insanlarda hayranlık uyandıran bir ayindir. Pek çok açıdan dikkat çekici olan Sema, sanatsal açıdan da estetik ve ilham vericidir. Günümüzde farklı milletlerdeki ve alanlardaki sanatçılar, Sema'yı kendi sanatlarına konu etmişlerdir. Özellikle plastik sanatlarda, sanatçılar Sema'nın hareketlerini, müziğini, kıyafetlerini sanatın konusu olarak kullanmışlardır. Bu Sanatta Yeterlik Çalıma Raporu, Sema töreni hareketlerinin seramik sanatındaki etkilerini incelemek üzerine yazılmıştır. Rapor, iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümün ilk aşamasında; Mevlâna'nın hayatı, kişiliği ve eserleri incelenmiştir. Daha sonra Mevlevilik geleneği araştırılmış, tarihsel süreçteki gelişiminden bahsedilmiştir. Bütün bunlar ile bağlantılı olarak raporun temel konusu olan ve Sema töreni, tarihi geçmişi, manevi anlamı, biçim ve içerik olarak ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, sanat tarihinde Sema töreninden ilham alan, eserlerine konu olarak Sema'yı ve Sema töreni hareketlerini seçen sanatçılar araştırılmış örnek çalışmalar üzerine incelemeler yapılmıştır. Raporun temel aşaması olan seramik uygulamalar bölümünde; literatür taraması sırasında oluşan bilgi birikiminden yola çıkılarak hazırlanan kişisel tasarımlar, sanatın araç gereçleri ve bu konuya uygun seçilen seramik teknikleri ile Sema töreni hareketleri temalı özgün seramik çalışmalar yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mevlâna, Mevlevilik, Sema, Sanat, Seramik

Today, Hz. Mevlana Celaleddin Rumi, who contributed greatly with his thoughts to history of humanity and the most respectable Islamic philosophers of 13th century, has been accepted by different cultures and beliefs all over the world. Mevlana is also the beginning of Mevleviyeh belief. Mevleviyeh is that human consecrates itself to God under the leadership of Rumi. Sema which is regarded as a form of worship is an admirable rite among the people all over the world. Sema which is remarkable in many aspects is also aesthetic and inspirational in terms of artistic. Nowadays artists in different nations and areas have mentioned Sema in their art. Especially in plastic arts, artists have used dance, music, costumes of Sema as the subject of art. Report of Proficiency Work in this art has written so as to investigate effects on ceramics of Sema Ceremony Gestures. The report has composed of two chapters. In early section of the first chapter, life, personality, and works of Mevlana have been investigated. Then, tradition of Mevlevieh has been researched, mentioned its development in historical process. Main subject of report in connection with all and Sema Ceremony has been detailedly handled its historical backgorund and spiritual meaning as the form and substance. In the second chapter, The artists that get inspired from Sema ceremony, choose Sema and Sema Ceremony Gestures as a topic for their works have been studied, worked on reviews about case studies. In implementation section that is the main phase of report, Sema Ceremony Gestures themed designs and phases by looking at accumulation of knowledge during literature review of researcher and composed benefit from power of personal design have been explained.Key Words: Art, Ceramic, Mevlana, Mevleviyeh, Sema