Kıbrıs sorununda 1974 sonrası siyasi gelişmeler

Abstract

ÖZET Coğrafi konumu nedeni ile Kıbrıs, tarih boyunca bölgede güç dengelerinin ve medeniyetlerin kültür ve ticaretin, çeşitli din ve dillerin etkisi altında kalmıştır. Böylece hem zaman zaman bölgedeki, çeşitli rekabetin, siyasi ve askeri üstünlük mücadelesinin yer aldığı bir alan, hem de üç kıtanın medeniyetlerinin kesiştiği bir kavşak noktası olarak Asya, Mısır ve Anadolu uygarlıklarının buluşup kaynaştığı bir ada olmuştur. Kıbrıs, ayrıca Türkiye'nin güvenliği ve savunması açısından da hayati bir konuma sahiptir. Coğrafi ve stratejik yeri itibariyle, Dünya ve Orta Doğu Ticaret yollarının olduğu kadar Orta Doğu Petrol Bölgelerinin ikmal yollarını da kontrol edecek bir öneme sahiptir. Kıbrıs jeo stratejik ve jeo politik önemini, Büyük Atatürk de Antalya'da yapılan bir askeri tatbikatta, kurmay subaylara açıkça ifade etmiştir. Türkiye açısından önemi tartışılmaz olan bu ada son 40 yıldır dış politika gündemimizin en önemli sorunu olarak güncelliğini devam ettirmiştir. Yapılan bu çalışma ile Kıbrıs sorununda, 1974 yılından bu yana siyasi gelişmeler makro bir perspektif içinde, kronolojik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Giriş bölümü ile başlayan kısımda sorunun nereden kaynaklandığı izahan çalışılmıştır. Ayrıca; bu sorunu belirleyen iç ve dış koşullar nelerdir? içeride ve dışarıda bu çatışmayı ideoloji haline getiren unsurlar neler olmuştur? Bu çatışma işbirliği haline dönüşebilir mi? Dönüşebilirse nasıl dönüşebilir? Bölgesel koşullar ne ölçüde bu değişime yardımcı olabilir? Hangi aşamalardan geçilmiştir? Şimdi bu sorun hangi safhadadır? Geçen yıllarda ne gibi gelişmeler olmuştur? viiiÜç bölümden oluşan bu çalışmada ülkelerin izledikleri politikalara ve görüşlere de yer verilmiştir. Bunlara ilaveten, alternatifli çözüm şekilleri ile yeni gelişmeler ışığında yeni çözüm önerilerine temas edilmiştir. Her bölümde kendi yorumumuz da belirtilmiştir. Sonuç bölümünde ise bu konu ile ilgilenen kişilerin düşünceleri ve tamamen kişisel görüşlerime yer verilmiştir. ix

SUMMARY in the course of histor, Cyprus, because of her geographical position has been under the influnce of regional balances of power and civilizations, culture and trade, and various, religions and languages. Thus, at times it has been the area for variars competition and political and military dominance disputes; and at other times, being at the cross-roads of intersection of civilizations of three continents, it has been an island on which civilizations of Asia, Egypt and Anatolia meet and ünite. in addition, Cpyrus, also possesses a vital position from Turkeys secuarity and defence point of view. Due to its geographical and strategic location, it is endowed with importance for being able to control the worlds trade routes with the middle east, as well as a supply routes of middle east and regions. Atatürk has also clearly expressed the geostrategic and geo-political importance of Cyprus to staff offıcers during a mih'tary maneuvre in Antalya. This island which its importance for Turkey need not to be discussed, has continued to maintain its actuality as the most important problem in our foreign policy agenda for the last 40 years. With the condut of this study, the political developments in the Cyprus problem since 1974 has been evaluated chronlogicaly within a macro perspactive. Under true part beginning with the introduction section, it has been attempted to explain the source of the problem, in addition the following issus have been explained: What are the internal and external conditions determing this problem?; What have been the inside and outside factors, that caused this conflict to become an ideology? xMay this conflict turn into o cooperation? If so, how may it be realized? To what extent regional conditions may assist this transformation? Which stages we have göne through? What stage are we now? Have passed years, worked for ör against us? Within this, study consisting of IV parts, policies and views of countries have also been brought forward. in addition to these, discussions are presented on the forms of alternative solutions, and in light of recent developments, on new solution proposals. Our comments are also presented under each parL As for the conclusion part, comments, of individuals who are connected with this topic and my exclusive personal views have been brought about. xi