Mekân tasarımında fenomenolojik yaklaşımlar üzerine bir tartışma

Abstract

Göz hegemonyasına dayalı, bedensel duyumdan yoksun mekân tasarımı anlayışını problem edinen tez kapsamında, fenomenolojinin insan odaklı, mekânın algılanmasında insan bedeninin ve duyumlarının önemini vurgulayan yaklaşımının mekân tasarımında nasıl yer bulabileceği, bu yaklaşımdan nasıl yararlanılabileceği sorularının cevabı aranmış olup fenomenolojik yaklaşımı söylemlerine ve çalışmalarına yansıtan Steven Holl ve Peter Zumthor'un genel yaklaşımı üzerinden mekân tasarımı tartışılmıştır.Çalışmanın birinci bölümünde; çalışmaya yön veren probleme değinilmiş, araştırmanın konusu ve kapsamı ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde; gözmerkezci yaklaşım irdelenmiş, bedensel duyumdan yoksun mekân tasarımı anlayışının düşünsel/tarihsel sürecine değinilmiştir. Bu bağlamda kartezyen felsefe ve bedensel duyumdan yoksun mekân tasarımı anlayışı arasındaki bağlantı irdelenmiştir. Ayrıca kuramsal altyapısı Kartezyen felsefeden beslenen ve günümüz mekân tasarımı anlayışında etkilerini sürdüren Modern Mimarlık ve sonrasındaki yaklaşımlar beden-mekân ilişkisi bağlamında ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; bedensel deneyimi ön plana çıkaran mekân tasarımı anlayışının düşünsel altyapısı ve bu anlayışın kaynağını oluşturan fenomenolojik yaklaşım irdelenmiştir. Ayrıca söylemlerinde bedensel duyumun ön planda olduğu bir mimarlık anlayışını vurgulayan, bu yönde çalışmalar yapan Steven Holl ve Peter Zumthor'un görüşlerine yer verilmiş, seçilen yapıları üzerinden yaklaşımlarına dair çıkarımlar yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise mimarların genel yaklaşımları üzerinden yapılan çıkarımlardan hareketle mekân tasarımında bedensel deneyimin ön planda olduğu bir yaklaşımın benimsenmesi konusunda fenomenolojik yaklaşımdan yararlanılabilecek noktalar vurgulanmış ve öneriler sunulmuştur.Anahtar SözcüklerGözmerkezci Yaklaşım, Kartezyen Felsefe, Fenomenoloji, Mekân Tasarımında Fenomenoloji

Within the scope of the thesis, the problem of space design based on eye hegemony, which lacks physical sensation, is a problem. The answer to the question of how the approach of the phenomenon, which emphasizes the importance of the human body and senses in the perception of space, can be found in space design and how this approach can be utilized. Space design has been discussed through the approach of Steven Holl and Peter Zumthor, reflecting the phenomenological approach to their discourse and work.In the first part of the study; The problem of giving direction to work is mentioned, general information about the subject and scope of the research is given. In the second chapter; The centocratic approach was examined and the intellectual / historical process of space design lacking bodily sensation was addressed. In this context, the connection between Cartesian philosophy and the concept of space design lacking physical sensation has been examined. In addition, modern architecture and its subsequent approaches, which are fed from the Cartesian philosophical theoretical background and influence on the contemporary space design concept, are dealt with in the context of body-space relation. In the third chapter; The intellectual infrastructure of the concept of space design that brings the physical experience to the forefront and the phenomenological approach which constitutes the source of this understanding are examined. In addition, Steven Holl and Peter Zumthor's work emphasizing an architectural sense that the bodily sensation is the forerunner in their rhetoric, and the implications for their approach through selected structures have been made. In the conclusion section, the points where the phenomenological approach can be used to emphasize the adoption of the approach that the physical experience is preliminary in the space design with the motions of the general approaches of the architects are emphasized and suggestions are presented.KeywordsOcular-centrism Approach, Cartesian Philosophy, Phenomenology, Phenomenology in Space Design