Çin modernleşmesi ve Türkiye (1840-1911)

Abstract

ÖZET Çin Modernleşmesi ve Türkiye (1840-1911) başlıklı çalışmamızda; öncellikle genel hattıyla `Modernleşme` kavramı ele alındıktan sonra, Çin ile Türkiye'nin modernleşmeye adım atarken dönemin dünyasındaki mevcut durum iki ülke bazında karşılaştırılmalı olarak incelenmeye çalışılmıştır. Değişim Öncesi Çin ve Türk Toplumu başlıklı birinci bölümde; Çin'in ve Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme öncesi ekonomik, sosyal ve siyasi yapıları incelenerek, uluslararasındaki etkileşimden doğan yeni kriterler bölüm sonunda ayrı ayrı değerlendirilmiştir. İkinci bölümün başlığı ` Modernleşme Modeli Olarak Batı ve Batılılaşma` olup, Çinliler ve Osmanlıların Batı ile olan ilk temasından yola çıkılarak, her iki ülkenin geride bıraktığı ihtişamlı devirlerden nasıl yavaş yavaş Batının sömürüsüne maruz kaldıkları ve iki ülkeyi kapitülasyonlar gibi boyunduruklar altında bırakan ağır hükümlülükler iki toplum üzerine ayrı ayrı ne gibi etkiler gösterdiği detaylarıyla ele alınmış ve iki toplumda modernleşmeye yönelik sanayileşme çabalarının neden gelişemediğine açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Üçüncü Bölümün başlığı `Batı Etkisine Karşı Geliştirilen Tepki` olup, Çin ve Osmanlı bürokrat aydınların tepki ve arayışları üzerinde durularak, Çin'in üst düzey bürokrat ve aydınlarının ` Kendini Güçlendirme Hareketi` ile Osmanlı devlet adamların inisiyatifi ile başlatılan `Tanzimat Hareketi` ile iki toplumun getirildiği noktalar analiz edilerek, Çin ve Türk toplumları karşılaştırılmıştır. Ayrıca, Çin ve Osmanlı'nın son döneminde en fazla iktidarda kalan Mançu Çin İmparatoriçe Cixi ile Sultan II. Abdülhamit'in, iki toplumun da yaşadığı kritik dönemlerde yenilik hareketine katkıları ayrı ay rı incelenerek, karşılaştırılmalı bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Tezin sonuç bölümünde, Çin ve Osmanlı imparatorluğu'nun değişim sürecinde yaşanan benzer ve farklı olgular ile, iki ülkenin hemen hemen aynı değişimden nasıl etkilendikleri sorusuna cevaplar aranmış, önceki mbölümlerden oluşturduğumuz değerlendirmelerin de katkısıyla toplumsal değişimlerin yenilik hareketleriyle temellendirilmesi sağlanmıştır. iv

Abstract The purpose of this study is to examine the modenization efforts of late Manchu Ch'ing Dynasty and the Ottoman Empire between 1840 and 191 1. In the part of introduction, the concept of modernization as well as the international environment during the period of 19th century is studied. The first chapter of thesis titled `Chinese and Turkish Society Before Great Transformation` deals with the economic, social, political structure of the two empires as well as the new criteria taken shape following the international interaction. The second chapter titled `the West and the Westernization As a Model of Modernization` starts by elaborating on the first contacts of the Mancu Ch'ing Dynasty and the Ottoman Empire with the West, and focuses on the worse impacts of the unequal treaties/capitulations to the two nations, through which to try to find out what lay behind the unsuccessful efforts of their industralization. The main theme of the third chapter titled `Response to the Impact of the West` is to analyze the response and efforts of the higher ranking officials of the two countries. By comparing the Self-Strengthening Movement initiated by Chinese officials and the Tanzimat Reform led by the Ottoman viziers, it is aimed to show the effects of these reforms exerted to the Chinese and the Ottoman Turkish societies. In addition, the role of Sultan Abdülhamit II. and Empress Cixi during the critical period of the two countries' as well as their contributions to the modernization is also compared. Finally, in the conclusion, in the light of the similarities and the differences of the two countries during the period of transformation, the question of how the two countries are influenced by the changing situation is discussed. By basing on the conclusions of the former chapters, the social transformation of the two countries is evaluated on the basis of reform movement.