Afgan modernleşmesi ve Türkiye ( 1880-1933 )

Abstract

iÖZET?Afgan Modernleşmesi ve Türkiye (1880-1933)? başlıklı bu tezde,öncellikle modernleşmenin kavramsal ve tarihsel gelişimi genel olarak ele alınarak;modern toplumun oluşumu, geleneksel, modernlik ve modernleşme kavramları,modernleşme kuramı ve bu kurama yöneltilen eleştiriler ve Batı-dışı toplumlardamodernleşme olgusu kapsamında tartışılmıştır. Daha sonra Afganistan'ın toplumsalyapısı; ülkenin etnik yapısı, din kurumu ve kabile toplumu özellikleri açısındanortaya konulmuştur.1880 öncesi Afgan devletinin oluşumu; İslamiyet öncesi, İslam'ınAfganistan'a gelişi, Durrani İmparatorluğunun kurulması ve Büyük Oyun'unsahneye konulması tarihsel süreçte incelenmiştir. Daha sonra, modern Afgandevletinin doğuşu Emir Abdurrahman Han dönemi (1880-1901) ve Afganistan'damillû uyanışın başladığı Emir Habibullah dönemi (1901-1919) gelişmelerideğerlendirilmiştir. Afganistan'ın bağımsızlığını kazanması ile Türkmodernleşmesinin örnek alınarak modernleşmenin radikal bir ivme kazandığı KralAmanullah dönemi (1919-1929); bağımsızlık mücadelesi, pan-İslamcı eğilimler,radikal yenilikler ve bu yeniliklere gösterilen tepkiler ve Kral Amanullah'ınmodernleşme girişiminin başarısızlığa uğramasına neden olan gelişmeler, Türkmodernleşmesi çerçevesinde tartışılmıştır. Kral Amanullah'tan sonra yaşanankargaşa dönemi ve Nadir Şah (1929-1933) ile Afganistan'ın istikrar arayışı veaşamalı modernleşme dönemi değerlendirilerek, 1933'ten günümüze Afganistan'dameydana gelen gelişmeler ortaya konulmuştur. Sonuçta, Afgan ve Türktoplumlarında meydana gelen dönüşüm süreci karşılaştırmalı olarakdeğerlendirilmiştir.

iiABSTRACTIn this dissertation, titled Afghan Modernization and Turkey (1880-1933), firstly conceptual and historical development of modernization is consideredand discussed within the framework of development of modern society; traditional,modernity and modernization concepts; modernization theory and critics towards thetheory; and modernization in non-western societies. Later, social structure ofAfghanistan is put forth in accordance with ethnical structure, religion institution andtribal society characteristics.Development of Afghan state before 1880 is studied in the historicalperspectives in scope of before Islam, introduction of Islam in Afghanistan,establishment of the Durrani Empire and setting of the Great Game. Later, thedevelopments of birth of the modern Afghan state under the rule of AmirAbdurrahman Khan (1880-1901) and the national awakening period with AmirHabibullah (1901-1919) are evaluated. King Amanullah period (1919-1929) in whichAfghanistan has gained her indepence and taking Turkish modernization as anexample, modernization was accelerated radically is discussed related to theindependence war, pan-Islamic tendencies, radical reforms and reactions to thereforms, and reasons for failure of King Amanullah to modernize Afghan societycomparing with Turkish modernization. Experienced the anarchy period after KingAmanullah and seeking for stability and gradual modernization period with NadirShah (1929-1933) are evaluated and developments from 1933 to today are broughtup. As as result, social transformation process in Afghan and Turkish societies iscomparatively evaluated.