Kurtuluş savaşında levazım ikmal faaliyetleri

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar, orduyuoluşturan askerlerin ikmali ya askerlerin kendisi tarafından ya da bu askerleribeslemekle sorumlu olan yöneticiler tarafından karşılanmıştır. Devlet sadece seferzamanı askerlere kısmen yardımda bulunmuş, ihtiyaç duyulan ikmal maddelerininistenilen yerlerde tedarik, depolama ve dağıtımından sorumlu olmuştur. Askerleraçılan ikmal noktalarından ihtiyaçlarını parasını vererek karşılamışlardır. Tanzimatdönemiyle beraber Avrupa tipi düzenli ordu teşkilatına geçilmiş, devlet askerlerin hertürlü ihtiyacını karşılama sorumluluğunu üstlenmiştir. Bu dönemde lojistik teşkilatile ikmal esasları yeni yapıya göre düzenlenmeye başlanmıştır.Osmanlı İmparatorluğu 1914 yılında girdiği I. Dünya Savaşından 1918yılında yenilerek çıkmış, elinde kalan Anadolu'nun Ege, Akdeniz ve Trakyabölgeleri de işgal edilmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı'nın Yunanlıların İzmir'i işgaletmeleriyle başladığı kabul edilse de, olayların tarihi akışı göz önüne alınırsa aynızamanda I. Dünya Savaşı'nın devamı olarak görülebilir.Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcında ordunun büyük bölümü terhis edilerekkadrolar küçültülmüş, silahları toplanmıştır. Uzun süren savaşlardan dolayı halkyorgun ve bitkin durumdadır. Üretici gücü oluşturan erkek nüfusun büyük bölümüsavaşlarda kaybedilmiş, tarım, sanayi, ekonomi ve ticaret durma noktasına gelmiş,Anadolu'nun en verimli bölgeleri de işgal edilmiştir.Kurtuluş Savaşı sırasında uygulanan lojistik ve levazım ikmal esasları I.Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu tarafından kullanılan esaslara dayanmaktadır.İzmir'in işgali ardından Kuvay-i Milliye denilen direniş hareketi oluşmaya başlamış,düzenli bir ordu kurulup mücadele tek elden yapılıncaya kadar işgale karşı duran tekgüç bu hareket olmuştur. Kuvay-i Milliye bir halk hareketi olduğundan ihtiyaçları ilkbaşlarda yöre halkı tarafından karşılanmıştır. Kuvay-i Milliye birlikleri yerel desteğinyanında, düzenli ordu birlikleri tarafından da lojistik ve askeri açıdandesteklenmişlerdir. Hareketin gün geçtikçe büyümesi üzerine idari ve lojistikfaaliyetleri organize etmek amacıyla çeşitli yerel kongreler düzenlenmiş, bukongrelerde Kuvay-i Milliye'nin idari, mali yapısı ile cephane, beslenme, giyim-kuşam ihtiyaçlarının sağlanması konusunda çeşitli kararlar alınmıştır.Erzurum ve Sivas Kongreleri sonrası kurulan Heyeti Temsiliye tüm millimücadelenin sevk ve idaresini üstlenmiş, TBMM'nin kurulması ile Kurtuluş Savaşısiyasi ve hukuki olarak tek elden yönetilmeye başlanmıştır. TBMM'nin ardındanhükümet kurulmuş, düzenli orduya geçiş çalışmaları ile lojistik teşkilat ve kurumlarınteşkil edilmesine başlanmıştır. Bu kapsamda Milli Savunma Bakanlığı kurulmuş,levazım faaliyetleri bakanlık bünyesindeki Levazım Dairesi tarafından üstlenilmiştir.MSB'nin kurulmasıyla beraber menzil teşkilatı da oluşturulmaya başlanmış, dahasonra menzil teşkilatının bir kısmı MSB bünyesinde teşkil edilen Sevkıyat veNakliyat Genel Müdürlüğü, bir kısmı da Batı Cephesi Komutanlığı emrineverilmiştir. TBMM'nin kurulması ile beraber ihtiyaçları halk tarafından karşılananKuvay-i Milliye birlikleri de tamamen ordu teşkilatına alınarak, bütün ihtiyaçlarıdevlet tarafından karşılanmaya başlanmıştır.Birinci İnönü Muharebelerinde MSB tarafından lojistik teşkilat tam olarakkurulamadığından, birlikler ihtiyaçlarını bütçeden gönderilen veya bulunduklarıyöreden verilen para ile kendileri tedarik yoluna gitmişlerdir. İkinci. İnönüMuharebeleriyle beraber MSB merkezi olarak ihtiyaçları temin ve dağıtım işleminebaşlamıştır.Yapılan bütün çalışmalara rağmen ihtiyaçlarının yeterli ölçüdekarşılanamaması, ardından Kütahya-Eskişehir muharebeleri sonucunda ordunun geriçekilmesi üzerine, Tekâlifi Milliye (Ulusal Vergi) Emirleri yürürlüğe sokulmuş,halkın elinde bulunan yiyecek ve ordu ihtiyacı malların bir kısmına el konulmuştur.Hızlı bir şekilde toplanan ihtiyaç malzemeleri ile ordunun ihtiyaçları büyük ölçüdekarşılanmış, bu sayede kısa bir süre sonra girilen Sakarya Savaşı Yunan ordusunungeri çekilmesiyle sonuçlanmıştır.Büyük Taarruz öncesi yapılan hazırlıklar sırasında özellikle yiyecekmaddelerinin temini ve dağıtımında yaşanan problemler üzerine, Başkomutanbaşkanlığında devletin ilgili birimlerinde bulunan en üst kademedeki kişilerinkatılımı ile bir Harp Encümeni kurulmuş, Büyük Taarruz öncesine kadar özellikleyiyecek maddelerinin temini ve dağıtımı ile bizzat bu kurul ilgilenmiştir. BüyükTaarruz esnasında muharip unsurlar çok hızlı hareket ettiğinden lojistik unsurlarbunlara yetişememiş, birlikler ihtiyaçlarını bulundukları bölgeden satın alma veYunanlılardan ele geçirdikleri malzemeler ile karşılamaya çalışmıştır.

From the foundation of the Ottoman Empire to the Tanzimat period, the suppliesof the soldiers in the army were provided either by the soldiers or by the officialswho were responsible for feeding these soldiers. The state gave only partial supportto the soldiers in times of war and was responsible for the provision, storage anddistribution of the supplies needed. The troops met their needs on their own at thesupply points. With the Tanzimat period, the European-style regular army systemwas introduced and the state undertook the responsibility to meet all the needs of thetroops. During this period, the logistic organization and the supply principles beganto be rearranged according to the new system.The Ottoman Empire was defeated in the World War I in 1918 in which sheengaged in 1914 and thus the Aegean, Mediterranean and Thracian regions wereoccupied. While it is accepted that the Turkish War of Independence began with theoccupation of Izmir by the Greek, it can also be seen as the continuation of the WorldWar I given the historical course of the events.At the outset of the War of Independence, the majority of the army wasdischarged, the cadres were diminished and the weapons were collected. People weretired and exhausted due to the lasting battles. Most of the male population thatconsisted the productive power was lost in the battles; agriculture, economy andtrade came to a point of cessation and the most fertile regions of Anatolia wereoccupied.The logistic and quartermaster supply principles applied during the War ofIndependence depended on the principles applied by the Ottoman Army during theWorld War I. Following the occupation of Izmir, the resistance movement called asKuvay-i Milliye (Nationalist Forces) began to take form and this movement was theonly force resisting the occupation until the regular army was set up and the strugglewas carried out under one command. As the Nationalist Forces were a publicmovement, their needs were met by the neighborhood people at the beginning. Inaddition to the local support, the Nationalist Forces were also supported by theregular army forces both logistically and militarily. As the movement expanded day-by-day, some local congresses were held in order to organize the administrative andlogistic activities; in these congresses, certain decisions were made about theadministrative and financial structures of the Nationalist Forces and the provision ofthe munitions, nutrition and clothing needs.The Committee of Representatives that was founded after Erzurum and SivasCongresses took over the conduct of the entire national struggle and with theintroduction of the TGNA, the War of Independence began to be conducted underone command both politically and legally. The new government was formedfollowing the establishment of TGNA and the works towards a regular army, logisticorganization and the foundation of the institutions began. Within this scope, theMinistry of Defense (MoD) was established and the quartermaster activities weretransferred to the Commissariat under the Ministry. With the establishment of theMoD, the supply lines began to be formed and some of the supply lines was putunder the order of the General Directorate of Shipping and Transportation and therest was put under the order of the Command of Western Front. After theestablishment of TGNA, the Nationalist Forces of which the needs were met by thepeople were put under the control of the army and all of their needs were met by thegovernment.As the MoD could not set completely the logistic organization during the 1stInonu Battles, the military units tried to meet their needs on their own by using themoney sent from the budget or the aids collected by the neighboring people. At thetime of the 2nd Inonu Battles, the MoD began to meet the needs centrally.Upon the inability to meet the needs sufficiently despite all the efforts and thewithdrawal of the army at the end of the Kütahya-Eskişehir battles, the Tekâlif-iMilliye (National Requisitions) orders were brought into force and some of the foodunder the personal possession of the public and other materials the army needed wereseized. The necessities of the army was largely covered with the basic necessariescollected speedily; thus, the Sakarya Battle that broke out after a little while resultedin the withdrawal of the Greek army.Upon the problems encountered particularly in providing and distributing foodduring the preparations preceding the Grand Assault, a War Council was establishedunder the presidency of the commander-in-chief and with the participation of theseniors from the relevant state ranks and it was closely interested in particularly theprovision and distribution of the food until the Grand Assault. As the combat unitsmoved very fast during the Grand Assault, the logistic units could not reach them andthey had to meet their needs by buying at the points where they were or with thematerials they captured from the Greek.