Endometriyum, over ve serviks kanserlerinde lipid peroksidasyonu ve antioksidan savunma sistemleri

Abstract

ÖZET Çağımızın başta gelen sağlık sorunlarından biri olan kanser, ülkemizde de giderek önemli bir yer tutmaktadır. Kanser oluşumunda genetik, çevresel olmak üzere çeşitli faktörler rol oynayabildiği halde kesin nedenler henüz tam olarak açıklık kazanmamıştır. Bununla beraber, serbest radikallerin ve buna bağlı oksidatif stresin kanser oluşum ve gelişiminde önemli rol oynadığı ileri sürülmektedir. Buradan hareketle bu çalışmamızda endometriyum, over ve serviks kanseri olan kadın hastalarda önemli antioksidan enzimler olan eritrosit süperoksid dismutaz (E.SOD), eritrosit glutatyon redüktaz (E.GR), eritrosit katalaz (E. KAT), plazma glutatyon redüktaz (P.GR) enzim aktiviteleri, plazma total antioksidan (P.AOX), plazma total tiol (P.T-SH) düzeyleri, lipid peroksidasyonunun göstergesi olan plazma tiobarbitürik asit (P. TBARS) düzeylerini ölçerek bu kanserlerin etyolojisinde reaktif oksijen ürünlerinin rolünü ve oksidatif stresi, antioksidan savunma sistemini kapsamlı olarak değerlendirmeyi ve bu parametrelerin hastalık aktivitesinin göstergesi olup olamayacağını belirlemeyi amaçladık. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı'nda anamnez, klinik, jinekolojik muayene, radyolojik tetkik ve cerrahi sırasında alınan dokuların histopatolojik olarak incelenmesi ile over (n=16), serviks (n=10) ve endometriyum (n=30) kanserleri tanısı konan hasta grupları dahil edildi. Herhangi bir sistemik hastalığı olmayan yaş ve cinsiyet olarak kanser grubuna uyumlu sağlıklı kişiler kontrol grubu olarak (n= 38) seçildi. Kanser grubundaki vakalar, cerrahi tedavi uygulanmadan önce herhangi bir tedavi almadı. Kontrol ve kanser grubundaki hastalardan 12 saatlik açlık sonrası heparinli tüplere kanları alındı. Kanser grubundaki vakalardan kanlar, cerrahi tedavi uygulanmadan önce alındı. Elde edilen kanlara ait eritrositlerde; SOD, KAT, GR enzim aktiviteleri, plazmada; GR enzim aktivitesi, AOX, total tiol, TBARS düzeyleri tayin edildi. E.SOD, E.GR, P.GR, P.T-SH, Boehringer Mannheim (BM), Almanya, Hitachi firmasına ait 747 otoanalizöründe, hemolizat hemoglobin tayini Boehringer Mannheim (BM), Almanya, Hitachi firmasına ait 917 otoanalizöründe, E.KAT, P.AOX, spektrofotometrede (UV-160A, SHIMADZU), P.TBARS, spektrofluorometrede IX(SLM AMINCO, SPF-500CT, SFC 300 Model) çalışıldı. Eritrosit antioksidan enzim aktiviteleri hemoglobine oranlanarak ifade edildi. Endometriyum, over, serviks kanser grupları ve bu üç kanser türünü içeren tüm kanser grubunda kontrol grubuna göre; E. SOD, E. KAT, E.GR, P.GR, enzim aktiviteleri ve P.T-SH, P.AOX düzeyleri, her bir grupta istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı düşük (p<0.001), plazma TBARS düzeyi ise ileri derecede anlamlı yüksek (p<0.001) olduğu bulundu. Endometriyum, over, serviks kanser grupları kendi aralarında bu parametreler açısından istatistiksel olarak anlamlı fark göstermediği saptandı (p>0.05). Tüm kanser grubuna ait evre I kanser grubunda (n=46), kontrol grubuna göre; E.SOD, E.KAT, E.GR, P.GR, enzim aktiviteleri ve P.T-SH, P.AOX düzeyleri; istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı düşük (p<0.001), plazma TBARS düzeyi ise bu grupta kontrol grubuna göre ileri derecede anlamlı yüksek (p<0.001) olduğu bulundu. Tüm kanser grubuna ait evre II kanser grubunda (n=4), kontrol grubuna göre; E.SOD, E.GR enzim aktiviteleri ve P.T- SH, düzeyleri; istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı düşük (p<0.001 ), E.KAT, P.GR enzim aktiviteleri, P.AOX. düzeyi anlamlı derecede düşük (sırasıyla; p<0.05, p<0.01, p<0.01), plazma TBARS düzeyi ise anlamlı derecede yüksek (p<0.01) olduğu bulundu. Tüm kanser grubuna ait evre III kanser grubunda (n=6), kontrol grubuna göre; E.SOD enzim aktivitesi ve P.AOX düzeyleri, ileri derecede anlamlı düşük (p<0.001), E.KAT, E.GR, P.GR enzim aktiviteleri, P.TSH düzeyleri anlamlı derecede düşük (sırasıyla; p<0.05, p<0.05, p<0.05, p<0.01), P.TBARS düzeyinin anlamlı derecede yüksek (p<0.01) olduğu bulundu. Bu parametreler açısından evreler arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunamadı (p> 0.05). Sonuç olarak çalışmamızda; endometriyum, serviks ve over kanser grubu hastalarında; lipid peroksidasyonunun ve oksidatif hasarın bir göstergesi olan TBARS düzeyinin arttığını, antioksidan savunma sisteminin azaldığını tespit ettik. Bu sonuçlarla; serbest radikal kaynaklı oksidatif stresin bu kanserlerin patogenezinde rolü ve göstergesi olabileceğini düşündük. Bu parametrelerin, kanser gruplarının evreleri arasında değeri açısından, tek bir kanser türünde daha fazla sayıda hasta grubuyla araştırılmasına, ayrıca; bu Xparametrelerin; premalign, malign lezyonların ayırımındaki değeri, kanserlerdeki prognostik değeri, tedavi boyunca seyri konusunda başka çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. Anahtar sözcükler: Endometriyum-over-serviks kanserleri, lipid peroksidasyon, antioksidanlar, antioksidan enzimler, kan XI

SUMMARY At this century cancer is one of the main health problem and it is becoming very important in our country also. Genetic and environmental factors play role in pathogenesis of the cancer, but the real pathology is not explained yet. Oxidative stress due to free radicals is important in the development of the cancer. In our study group we have patients with endometrium, over and cervix cancer. In this group of patients we quantify the activities of antioxidant enzymes which are; erythrocyte superoxide dismutase (E.SOD), erythrocyte glutathione reductase (E.GR), erythrocyte catalase (E.CAT), plasma glutathione reductase (P.GR) and plasma total antioxidant status (P.AOX), plasma total tiol (P.T-SH), plasma thiobarbituric acid reactive substances (P.TBARS) levels are measured. Our aim is to examine how reactive oxygen products and oxidative stress affects the ethiology of the cancer together with to show the relation between these parameters and activity of the disease. The study group is taken from Ondokuz Mayıs University Hospital Obstetrics and Gynecology Deparment. We have 16 patients with over cancer, 10 patients with cervix cancer, 30 patiets with endometrial cancer. Medical history is taken, clinic, gynecologic and radiological examinations are done, tissues taken during surgery histopathologically examined. In our control group 38 age and sex matced persons without any systemic illness are taken. In cancer group no treatment is given before surgical procedures. In both cancer and control group after 12 hours of starvation bloods are taken to heparinized tubes. In cancer group bloods are taken before surgery. SOD, CAT, GR enzyme activities in erythrocytes and GR enzyme activity, AOX, T-SH, TBARS levels in plasma are measured. E.SOD, E.GR, P.GR, P.T-SH detections are done in Boehringer Mannheim (BM), Germany Hitachi firm's 747 autoanalyser. Hemolizated hemoglobin detections are done in BM, Germany Hitachi firm's 917 autoanalyser. E.CAT, P.AOX detections are done in spectrophotometer (UV-160A, SHIMADZU), P.TBARS detection are done in spectrofluorometer XII(SLM AM1NC0, SPF-500CT, SFC 300 Model). Erytrocyte antioxidant enzyme activities and hemoglobin levels are proportioned to each other. The relation between E.SOD, E.CAT, E.GR, P.GR enzyme activities and P.T-SH, P.AOX levels of endometrium, over and cervix cancer groups and control groups are examined. Also a total cancer group (endometrium, over and cervix cancer) and control group enzyme activities (E.SOD, E.CAT E.GR, P.GR) and P.T-SH, P.AOX, P.TBARS levels are compared. According to our results in each cancer group E.SOD, E.CAT, E.GR, P.GR enzyme activities and P.AOX, P.T-SH levels are found significantly very low(p<0.001), P.TBARS level is found significantly very high (pO.001). Endometrium, over, cervix cancer groups are examined statistically for these parameters and there was no statistically significant difference (p>0.05). In total cancer group stage I (n=46) E.SOD, E.CAT, E.GR, P.GR enzyme activities and P.T-SH, P.AOX levels compared to control group found significantly very low (p<0.001), P.TBARS level is found significantly very high (pO.001). In total cancer group stage II (n=4) E.SOD, E.GR enzyme activities and P.T-SH level compared to control group found significantly very low (p<0.001), E.CAT, P.GR enzyme activities and P.AOX level found significantly low (p<0.05, p<0.01, p<0.01), P.TBARS level is found significantly high (p<0.01). In total cancer group stage III (n=6), E.SOD enzyme activity and P.AOX level found significantly very low (p<0.001 ), E.CAT, E.GR, P.GR, enzyme activities, P.T-SH level found significantly low(p< 0.05, p<0.05, p<0.05, p<0.01), P.TBARS level is found significantly high (p<0.01) compared to control group. Accordig to these parameters there is no sttistical difference between stage I, stage II and stage III (p>0.05). Moreover in our study endometrium, over, cervix cancer groups TBARS levels which show lipid peroxidation and oxidative stress increased and antioxidant defence system activity decreased. Together with these results oxidative stress due to free radicals have an important role in pathogenesis of these cancers. Since in stage I, stage II, stage III numbers of patients was not equal we didn't find statistically significant difference between the results of these parametres. Also in each stage more than one cancer group included which may affect results. In order to understand how these parameters are XEIimportant in differentiation of premalign malign lesions, how prognosis.of cancer affected from these parameter new researches are needed. Key Words: Endometrium-over-cervix cancers, lipid peroxidation, antioxidants, antoxidant enzymes, blood. XIV