Atatürk Dönemi Türk Amerikan ilişkileri (1923-1938)

Abstract

Türk-Amerikan İlişkileri ilk olarak XVIII. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika topraklarında bulunan eyaletlerle-ABD arasında kuruldu ve gelişti. Başlangıçta ticarî boyutta olan ilişkiler kısa sürede siyasî ve kültürel alanları da kapsadı. İlişkiler 1. Dünya Savaşı nedeniyle bir ara kesilse de, savaşın hemen akabinde ticarî alanda yeniden başladı.Savaştan sonra ticarî alanda yeniden kurulan ilişkileri siyasî alana taşımak hiç de kolay olmadı. Çünkü ABD'de yürütülen Türk düşmanlığı kampanyası nedeniyle iki ülkenin 1923'te Lozan'da yaptığı anlaşma Amerikan Senatosu'nda bir türlü onaya sunulamıyordu. Nihayet bu anlaşma 1927'de Senato'da onaya sunulduğunda ise, gerekli üçte ikilik oy çoğunluğu sağlanamadığından reddedilmiş oldu. Bunun üzerine Türkiye ve ABD aynı yıl karşılıklı nota teatisi yoluyla siyasî ve diplomatik ilişkilerini tesis ettiler.Diplomatik ilişkiler kurulduktan sonra iki ülke ilişkileri her geçen gün daha da gelişti. Ancak ikili ilişkilerdeki bu yakınlaşma diğer devletlerin de dahil olduğu uluslararası problemler ortaya çıktığında yerini resmî bir tarafsızlık politikasına bıraktı. Bunun nedeni ABD'nin Avrupa meselelerinden uzak durmak istemesiydi. Hâl böyle olunca, ilişkiler daha çok ticarî bir nitelik arz etti ve siyasî alandaki ilişkiler daha yüzeysel kaldı.Atatürk Dönemi Türk-Amerikan ilişkilerinde bazı sorunlar da meydana geldi. Bunların başlıcaları, Amerikan okulları, tabiiyet, yerleşme, ikâmet, tazminat talepleri, suçluların iadesi ve afyon konularında meydana gelen sorunlardı. Türkiye Cumhuriyeti'nin iç ve dış sorunlarını çözme aşamasına gelmesi ve uluslar arası ortamda Türkiye'nin öneminin artmasıyla birlikte 1930'ların hemen başında bu sorunların büyük bir kısmı hızla çözüldü.

Turkish American relations are established between the Otoman states in North Africa and USA late 18th Century, and then improved. Relations, which have commercial dimension at the begining, started to cover both politic and cultural areas rapidly. Even though the relations were severed because of the 1st. World War, they were resumed in commercial dimension after the war.It was not easy to extend the relations, those were established again in the commercial dimension, to the political dimension. Because; the treaty which was signed between the two countries in Lausanne could not be voted in the American Senate, due to the anti-Turkish campaign in the USA. When this treaty was voted finally in 1927, it could not get the two thirds of the votes necessary for ratification and therefore it was rejected. So, in the same year Turkey and USA established political and diplomatic relations by exchanging notes.The relations of the two countries developed day by day after the diplomatic relations were established. On the other hand, this development in the bilateral relations turned into official neutrality when it was faced with the international problems those involve other countries. This was because of the isolationist policy of USA. Thus, the relations became usually in commercial dimension and the relations in the political area took a more superfical character.There also occured some problems in the Turkish-American relations in the Atatürk Era. Namely they were problems of American schools, naturalization, establishment, residence, extradition, claims and opium. Most of these problems were solved rapidly in the early 1930?s, after Turkey reached a position to solve its internal and external problems and after Turkey?s importance in the international politics increased.