I. Körfez Savaşı sonrası Türkiye-Irak ilişkileri: Değişen konjonktürün Türk dış politikasına etkileri

Abstract

Çalışmamızda, geçmişten günümüze Irak'ın genel bir profili çizilerek, Türkiye-Irak ilişkilerinin tarihsel boyutu incelenmeye çalışılmış; I. Körfez Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan bölgesel konjonktürün iki ülke arasındaki ilişkilere ne denli etkisi olduğuna değinilerek, Türkiye Cumhuriyeti'nin son dönemde yaşadığı temel güvenlik sorunlarının, otoriteden yoksun Kuzey Irak bölgesinden kaynaklandığına ilişkin tespitler aktarılmıştır.Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde, Irak topraklarının Osmanlı Devleti egemenliğinden çıkmasından, I. Körfez Savaşı'na kadar Türkiye-Irak ilişkileri incelenmiştir. İki ülkenin geçmiş dönemlerden itibaren yaşadığı temel sorunlara değinilerek, I. Körfez Savaşı öncesi durumun analizi yapılmıştır.İkinci bölümde, I. Körfez Savaşı'nın sebepleri, savaş esnasında yaşanan gelişmeler ve savaş sonrası ortaya çıkan sorunlar incelenmiştir.Üçüncü bölümde, I. Körfez Savaşı sonrasında bölgenin genel durumu, Kuzey Irak'ta otorite boşluğunun ortaya çıkması nedeniyle Kürt grupların güçlenip özerkleşmesi süreci, Türkiye'nin son dönemde yaşadığı en önemli sorun olan PKK terörünün tarihsel arka planı ile savaş sonrası bölgesel konjonktürün bu sorunun kronikleşmesindeki rolü irdelenmiş, II. Körfez Savaşı ve Irak'ın işgali ile ilgili bir değerlendirme yapılarak Irak'taki son durum ortaya konulmuştur.Sonuç olarak; I. Körfez Savaşı'ndan sonra değişen bölgesel konjonktür nedeniyle, Türkiye Cumhuriyeti ile Irak arasındaki ilişkiler belirgin bir biçimde değişmiş, 36. paralelin kuzeyinin uçuşa yasak bölge olarak ilan edilmesiyle Kuzey Irak'ta otorite boşluğu ortaya çıkmış, bu gelişme ise, Türkiye'nin PKK terörü ile etkin mücadelesinde büyük sorunlara sebep olmuştur. Kuzey Irak'ta faaliyet gösteren Kürt gruplar bölgesel dengede yeni politik aktörler olarak ortaya çıkmışlar, Irak topraklarında özerk bir bölgesel Kürt yönetiminin ortaya çıkması, Türkiye'nin Irak ile yaşadığı sorunları daha da içinden çıkılmaz hale getirmiştir.

In this study, we try to study the historical background of the relations between Turkey and Iraq after summarizing the overall profile of Iraq. The basic security problems that Republic of Turkey recently deals with in Iraq border grow out of the area of Northern Iraq highlighting effects of modifying regional conjuncture on the relations between two countries.This study contains three main sections.In the first section, the relationship between Turkey and Iraq was studied focusing on the period of the sovereignty of the Ottoman Empire on Iraq and the I. Gulf War. Basically, we try to analyze the situation before the I. Gulf War.In the second section, the basic reasons of the I. Gulf War, the acts during the war and the regional problems after the war were analyzed.In the three section, the general situation of the region after the I. Gulf War, the achieving of autonomy period of the Kurdish groups in Iraq were abstracted. The historical review of PKK terrorist organization that the basic security problem of Republic of Turkey was analyzed specifying the recent situation in Iraq.Consequently, the relations between Turkey and Iraq have changed after the I. Gulf War because of the modifying regional conjuncture. After the I. Gulf War, the north of 36 th latitude were separated from Iraq under the protext of the Kurdish Groups in northern Iraq. Then, Turkey faced difficulties the prevention of terrorist acts of PKK. The Kurdish Groups in northern Iraq became regional political actors after the I. Gulf War. Therefore, the relation between Turkey and Iraq was prevented from the change of the regional conjuncture.