İspanyol diplomatik kaynaklarına göre I. Dünya savaşı ve Milli Mücadele`de Türkiye

Abstract

Osmanlı Devleti, Temmuz 1914'te Saraybosna Krizi ile başlayarak kısa bir süre içinde tüm Avrupa kıtasına yayılan savaşta tarafsız kalma kararı vermiştir. Ne var ki bu tarafsızlık uzun sürmemiş; iç ve dış siyasetin doğurduğu yeni etkenler nedeniyle Osmanlı Devleti, 1914 yılının Kasım ayıyla birlikte İttifak Bloğu içinde yer alarak I. Dünya Savaşı'na girmiştir. İspanya Krallığı, Restorasyon döneminin getirdiği siyasi zorluklar, askeri yetersizlik ve toplumsal olaylar nedeniyle, 1914 yılı Ağustos ayında bu savaşta tarafsızlığını ilan etmiştir. Dört yıl süresince, İspanya diplomatik teşkilatı, savaşan devletlerin topraklarında çıkar ve hak temsili görevini üstlenmiş; böylelikle savaş süresince bu ülkeleri yakından takip etme şansı bulmuştur.Osmanlı Devleti'nin İtilaf Bloğu ülkelerindeki ve bu devletlerin Osmanlı topraklarındaki çıkarlarını temsil eden İspanya İstanbul Temsilciliği ve ona bağlı konsolosluk ve ajanslar, İspanya Dışişleri Bakanlığı'na yazdıkları raporlarla, savaş süresinde Türkiye'de yaşanan siyasi, askeri, iktisadi ve toplumsal hayatın nabzını tutmuşlardır. Balkan Savaşları sonrasından, Lozan Barış Konferansı'nın ilk yarısına kadar olan sürede İspanyol diplomasisi; İttihat ve Terakki Hükümeti'nden TBMM Hükümeti'ne, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı yenilgisinden Milli Mücadele'de Türk zaferine uzanan siyasal, idari ve askeri değişim ve gelişmelerin tanıklığını yapmıştır. Diplomatların gerek ele aldıkları olay ve olgulara, gerekse Türk siyasetinin aktörlerine dair değerlendirmeleri; İspanya'nın Türkiye'ye yönelik dış politika önceliklerini ve 'Türk' algısını ortaya koymaktadır.

The Ottoman Empire had declared its neutrality in the war that started with Sarajevo Crisis in July 1914, which spread to the whole European continent. However, because of factors based on domestic and foreign policy, this neutrality did not last long and Ottoman Empire entered into the World War I on the side of Central Powers in November 1914.The Kingdom of Spain had also declared its neutrality in this war in August 1914 due to political difficulties brought about by the Restoration period, military incompetence and social discontent. Moreover, Spanish diplomatic organization undertook the task of representing rights and interests of both Entente and Central Powers for four years; thus, it had a chance to monitor these countries closely during the war. The Spanish Legation of İstanbul and its affiliated consulates and agencies representing both the Ottoman Empire's and Entente States' interests, observed political, social, economic and military developments in Turkey during the war by reporting regularly to the Foreign Ministry of Spain.The Spanish diplomacy, from the end of Balkan Wars until the first half of the Lausanne Peace Conference, witnessed political and administrative changes in Turkey during the transition period from the Government of Union and Progress to the Turkish Grand National Assembly, as well as military changes from the defeat of Ottoman Empire to the victory of Turkish National Movement. Diplomats' assessment of Turkish political actors and of the developments and the events reveal both Spain's foreign policy priorities for Turkey and its perception of 'Turk'.