Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü 1938-1953

Abstract

Bu çalışma Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nün (Ankara İngiliz Enstitüsü) açılış sürecini ve kuruluşunu incelenmek maksadıyla hazırlanmıştır. Enstitü, cumhuriyetin ilanından sonra İngiltere tarafından Türkiye'de yürütülmek istenilen kültür hareketi için merkez olarak kabul edilmiştir. Türkiye'de İngiliz kültür hareketine öncülük etmekte olan British Council'in faaliyetleri sırasında; arkeoloji, tarihi eser, kültür faaliyetleri, propaganda ve kültür diplomasisi alanlarında yaşanan eksiklikleri gidermek amacıyla Ankara'da İngiliz Arkeoloji Enstitüsü açılmıştır. Konunun seçilme sebebi; İngiltere'nin ülkelerarası arenada uyguladığı çalışmalara ve kültürel araştırmalara verdiği önemi, son dönem Osmanlı coğrafyası ve erken dönem Türkiye Cumhuriyeti coğrafyası üzerinde inceleyebilmektir. Böylece İngiltere'nin Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü (günümüzdeki adı Ankara İngiliz Enstitüsü) aracılığıyla izlediği politikayı; enstitünün kuruluş fikrini, ulaşmak istediği hedefi, kuruluş aşamalarını, yaşanılan fikir tartışmalarını ve enstitünün kuruluş sonrası başlattığı araştırma faaliyetlerini inceleme olanağı bulmaktayız.Bu çalışma İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nün açılış sürecinde yaşananları Türk ve İngiliz bakış açılarıyla ele almakta; aynı zamanda enstitünün kurulum sürecinde yaşanan fikir ayrılıklarını, üretilen yeni projeleri ve varılan sonuçları incelemektedir. Araştırmanın kapsamı; arkeoloji, propaganda, diplomasi ve kültürel faaliyetler alanında genişletilmiştir. Çalışmada, birincil malzemenin dili İngilizcedir. Araştırmada, İngiliz Hükümeti ve raportörler arası resmi yazışmalar ve öneri formundaki yazışmalar ele alınmıştır. İngiliz Arşiv belgelerine dayanarak kaynak gösterimi yapılmış; ayrıca çeşitli inceleme ve literatür araştırmaları kullanılarak bilgiler pekiştirilmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlarla İngiltere'nin izlemiş olduğu politikaların Osmanlı Devleti'nden, Türkiye Cumhuriyeti'ne yansımalarına ve sonuçlarına açıklık getirilmesi hedeflenmiştir.

This thesis aims to examine opening progress and establishment of British Archaeology Institute at Ankara. The Institute was utilized as a centre for the British cultural propaganda in Turkey during the early republican era. The British Archaeology Institute at Ankara was established by the British Council in order to answer the need in archaeology, historical heritage, propaganda and cultural diplomacy. Main motivation behind choosing this topic as a master thesis was the curiosity to examine the importance of the cultural researches, cultural propaganda and the studies that England has applied in international platforms as well as during the late Ottoman and early Republican periods. In this way, I examined the policies pursued by England via British Archaeology Institute at Ankara (now British Institute at Ankara). The study also surveyed the idea of establishment, goals, establishment steps, discussions about the different opinions and the researches conducted by the institute following its establishment.The study aimed to shed light on opening process of British Archaeology Institute from both Turkish and British perspectives. The scope of thesis has been expanded on archaeology, propaganda, diplomacy and cultural activities. Primary sources for the research such as official reports and correspondences between British government and its agencies mostly derived from the British Archives. In addition to the archival sources, published materials and relevant studies related to topic were consulted. By the examination of aforementioned sources, the study aimed to explain the reflections and results of the English policies on Ottoman Empire and Republic of Turkey.