OECD ülkeleri ile Türkiye`nin yükseköğretim finansman sistemlerinin karşılaştırılması ve Türkiye için bir finansman modeli önerisi

Abstract

Bu çalışmada; OECD ülkelerinin yükseköğretim finansman sistemlerinin incelenmesi ve Türkiye?de uygulanan sistem ile karşılaştırılarak, Türkiye için uygulanabilir, tahsis edilen mali kaynakların etkin olarak kullanılmasına esas bir yükseköğretim finansman modeli önerisi geliştirilmesi ile finansmanın verimli olarak kullanılabilmesi için alınması gereken yönetsel ve fiziki yerleşime ilişkin öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır.Bu amaçla; öncelikle yükseköğretimin eğitim sistemindeki yeri ve önemi, tarihsel gelişimi, süreç içerisinde finansman yöntemlerindeki gelişmeler, eğitimin finansmanını etkileyen temel unsurlar ve gelişmiş ülkeler tarafından halen uygulanan yükseköğretim finansman sistemleri genel olarak özetlenmiştir. Sonrasında, Türkiye ile seçilmiş OECD ülkelerinin yükseköğretim sistemleri genel hatlarıyla, finansman yöntemleri ise detaylı olarak ele alınmıştır.Daha sonra; Türkiye?deki yükseköğretim sistemi ve finansmana ilişkin bilgiler ile yükseköğretim konusundaki kısa, orta ve uzun dönem değerlendirmeler ışığında nasıl bir finansman yönteminin uygulanabileceği ve sağlanan kaynakların daha etkin ve verimli olarak kullanılabilmesine yönelik alınması uygun yönetsel ve fiziksel önlemler için öneriler getirilmiştir.Araştırmada; Türkiye?de yükseköğretime gittikçe artan bir talep ve yetişmiş insangücü gereksiniminde artış eğilimine karşın, yükseköğretime tahsis edilen kamu kaynaklarının, mevcut yapının sürdürülebilmesi ve gelişimi için yeterli olmadığı, yükseköğretim kurumu sayısındaki artışa karşın tahsis edilebilen kaynakların sürekli azalma eğiliminde olduğu, gelişmiş OECD ülkelerinin ortalamalarının gerisinde olduğu, kamu kaynakları dışındaki kaynakların da çok yetersiz olduğu, kaynakların etkin ve verimli olarak kullanılamaması yanında, küresel rekabet için gerekli insangücünün yetiştirilebilmesi için gerekli eğitim ortamının tam olarak sağlanamadığı, özellikle yükseköğretim kurumlarının eğitim ve yaşam konusundaki fiziki koşullarının çağdaş standartlara henüz ulaşamadığı değerlendirilmiştir.Bu nedenle çalışmada; eğitime tahsis edilen kamu ve özel kaynakların artırılmasına yönelik öneriler yanında, tahsisli kaynakların etkin ve verimli olarak kullanılabilmesi, ülke gereksinimi ve küresel rekabet için gerekli insangücünü yetiştirmek için yapılması gerekli olan yönetsel ve fiziki düzenlemeler için de öneriler getirilmiştir. Bu kapsamda; yükseköğretim finansmanının alt boyutlarından yönetim, dağıtım, denetim, ücretlendirme ve harcama kapsamında gelişmiş ülkelerde uygulanan bir kısım sistemler, karşılaştırmalı eğitim yöntemi kullanılarak Türk yükseköğretim finansman sisteminde yararlanılabilecek şekilde öneriler geliştirilmiştir. Finansmanın yönetiminde, yükseköğretim kurumlarının yönetimlerine tam finansal özerkliğin verilmesi, kaynakların dağıtımında ?blok? halinde yükseköğretim kurumları yönetimlerine aktarılması, özel bir yükseköğretim finansman denetim biriminin kurulması, yükseköğretimin paralı olması, bunun karşılığında isteyen tüm öğrenciler için gelir düzeyleriyle ters orantılı olacak şekilde burs/kredi sisteminin kurulması, ?kupon sistemi?nin uygulanması yükseköğretimin finansman kaynaklarının artırılabilmesi için alınması gereken önlemlerden bir kısmıdır. Ayrıca, finansman kaynakların daha etkin ve verimli olarak kullanılabilmesine yönelik bazı yönetsel ve fiziki yerleşime ilişkin öneriler de geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Karşılaştırmalı Yükseköğretim Sistemi, Yükseköğretimin Yönetimi, Yükseköğretimin Finansmanı, OECD, Türkiye

In this study; it is aimed to analyze the higher education financial systems in OECD countries and compare them with the current system in Turkey, then to improve an applicable financial model for Turkish higher education system, besides to improve some proposals for higher education administration system and campus system which are related with financial system to improve efficiency and productivity of financial resources.First of all, the place and importance of university education in education system, its history, the development of financial techniques, the fundamental factors affecting the education and the financial system currently used in the developed countries have been summarized. Later, the higher education systems of some OECD countries with Turkey have been analyzed in general and their financial systems have been analyzed in details. As a following step, some recommendations have been given regarding to some financial techniques, managerial and structured measures that can be taken related to the effective and efficient use of sources in the light of the information related to Turkish university education and financial relations along with the short-term, middle-term and long-term evaluations. In the study, it is analyzed that there is an increasing demand for university education and a need for human power in Turkey, the public resource allocated is not enough for the continuity and development of university education. Despite the increase in number of universities, the resources have been decreasing and Turkey is far behind the OECD countries. Besides the public resources, other sources are not enough as well. These resources are not used effectively and efficiently. In addition, the school climate which is necessary to educate students, especially the physical settings for education and life are not up to modern standards. Therefore, in the research recommendations have been formulated to increase the public and private resources allocated to university education, to use the current resources effectively and efficiently. In addition, some suggestions have been given to improve the physical conditions to raise the necessary human power for the country and for the global competition. In this context, it is aimed to improve some proposals for Turkish higher education financial system?s subsystems which are management, distribution, supervising, fees, and expenditure. International comparative education method is used to analyze data and to make comparison. Some proposals are giving financial autonomous to higher education institutes, using ?block? system to transfer financial resources from government to institutions, setting up ?fee-paying? system for higher education, to establish special ?financial supervising board?, to create a new scholarship and credit / loan system related with families? income level, to modify and apply ?coupon system? for students, to create new financial resources for higher education, and using cost-effective methods to obtain better result from financial system. In addition these, some proposals are put on the agenda about administration and campus systems to use financial resources in effective way.Key Words: Comparative Higher Education System, Higher Education Management, Higher Education Financing, OECD, Turkey