E-öğrenme ortamları için sürdürülebilir dikkat düzeyi ile bağlamsal ipucu kullanımının örtük bellek performansına etkisi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı e-öğrenme ortamlarında farklı sunum türlerindeki bağlamsal ipucu kullanımının yine farklı sürdürülebilir dikkat düzeylerindeki bireylerin örtük bellek performanslarına olan etkisini araştırmaktır. Çalışma, Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Eğitimi Teknolojileri bölümü 1., 2., 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 76 öğrencinin gönüllü katılımı ile yürütülmüştür. Katılımcıların sürdürülebilir dikkat düzeylerini belirlemek amacıyla Yale Üniversitesi'nde Çoklu Nesne Takibi (ÇNT) Paradigmasına göre geliştirilmiş olan bilgisayar tabanlı bir test kullanılmıştır. Test dokunmatik bir ekran üzerinde çalışmaktadır. Test; alıştırma, kolay, orta ve zor seviyelere ait dört aşamadan oluşmaktadır. Katılımcıların her bir aşamadan aldıkları puanların ortalamaları kişinin sürdürülebilir dikkat puanı olarak ele alınmış ve katılımcılar bu puanlara göre yüksek ve düşük olmak üzere iki gruba ayrılmışlardır. Farklı ipucu sunum türlerinin yerleştirilmesi için katılımcıların daha önce görmedikleri bir hikâye seçilmiştir. Statik ve dinamik ipucu içeren iki ayrı hikâye okuma arayüzü hazırlanmıştır. Sürdürülebilir dikkat düzeylerine göre yüksek ve düşük olarak iki gruba ayrılan 44 katılımcıdan aynı dikkat düzeyinde olanlar seçkisiz bir şekilde dinamik ve statik ipucu içeren ortamlara atanmıştır. Hikaye okuma görevini tamamlayan katılımcılara oyalama görevi olarak matematiksel işlemler testi uygulanmıştır. Bu teste verilen cevaplar değerlendirilmemiştir. Oyalama görevinin ardından katılımcıların örtük bellek performanslarını belirlemek amacıyla kelime kökü tamamlama testi uygulanmıştır.Verilerin analizinde parametrik ve parametrik olmayan istatistiksel analizler kullanılmıştır. Kelime kökü tamamlama test puanlarından elde edilen veriler α= 0.05 anlamlılık düzeyinde 2x2 (Düşük sürdürülebilir dikkat düzeyi. Yüksek sürdürülebilir dikkat düzeyi x Statik ipucu. Dinamik ipucu) faktöriyel ANOVA ile çözümlenmiştir. Sonuçlar; sürdürülebilir dikkat düzeyi ve farklı sunum türlerindeki bağlamsal ipucu kullanımının örtük bellek performansı üzerinde ortak bir etkisinin olmadığını göstermektedir [F(1, 40)= 3.563, p>.05]. Katılımcıların örtük bellek performansları; sürdürülebilir dikkat düzeyleri göz ardı edilerek, cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenleri açısından analiz edilmiş ve örtük bellek performansının α= 0.05 anlamlılık düzeyinde farklılık göstermediği bulunmuştur. Sürdürülebilir dikkat düzeyleri göz ardı edilerek ipucu sunum türünün örtük bellek performansı üzerinde etkilerinin incelendiği analizde ise anlamlı farklılık bulunmuştur. Bu farklılık statik ipucu içeren ortamdaki bireylerin örtük bellek performanslarının (X ̅=11.05), dinamik ipucu içeren ortamdakilere göre (X ̅=9.27) daha yüksek olduğu yönündedir. Katılımcılardan 15'i de göz izleme cihazının bulunduğu bilgisayarda uygulamaya katılmışlardır. Toplam odaklanma sayısı, odaklanma uzunlukları, ilk odaklanma zamanı ve ilk odaklanma süresi göz metriklerine ilişkin analizler yapılmış olup bu analizlerde anlamlı farklılık bulunmamıştır. Araştırmada; bireylerin örtük bellek performansında sürdürülebilir dikkat ve bağlamsal ipucu kullanımının ortak bir etkisi bulunmamıştır. Bu bulgu alanyazındaki örtük bellek üzerinde dikkatin etkisinin olmadığını belirten araştırmaları destekler niteliktedir. Sürdürülebilir dikkat düzeyi göz ardı edilerek yapılan analizlerde bağlamsal ipucu kullanımının örtük bellek performansı üzerinde etkili olduğu bulunmuştur. Bu etkinin statik bir ipucu kullanılan ortam lehine olduğu belirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Dikkat, sürdürülebilir dikkat, bağlamsal ipucu, e-öğrenme, örtük bellek

The aim of this study is to investigate the effect of sustained attention level and usage of different types of contextual cueing on implicit memory performance in e-learning environments. The study group consists of voluntarily 76 undergraduate students who were enrolled in class of 1., 2., 3. and 4. at Hacettepe University, Computer Education and Instructional Technologies Department. A computer based test, which was developed in Yale University according to the Multiple Object Tracking (MOT) Paradigm, was used for identifying the sustained attention level of the participants. The test was running on a touchscreen monitor and consist four levels which were demonstration, easy, medium and hard levels. Participants separated into high and low groups according to the mean scores of MOT test results. Different types of contextual cueing put in a short story which wasn't seen before by the participants. Two different interface designs were developed for static and dynamic contextual cueing. According to the sustained attention levels; 44 participants, who were on the same sustained attention level, were assigned randomly into the static and dynamic contextual cueing environments. Participants who are completed the story reading task were take the mathematical operations test as a distraction task. This mathematical operations test scores weren't evaluated. After distraction task, word stem completion task were applied to participants for determining their implicit memory performance. Parametric and non-parametric statistical analyses were used in data analysis. A 2x2 (Low level sustained attention. High level sustained attention X Static contextual cueing. Dynamic contextual cueing) ANOVA was run on the word stem completion test scores using alpha-level 0.05. The results of the analysis showed that; there are no common effect of sustained attention levels and usage of different types of contextual cueing on implicit memory performance [F(1, 40)= 3.563, p>.05]. Participants' implicit memory performance analyzed according to gender and class level by ignoring the sustained attention levels. It was found that implicit memory performance wasn't showed a difference on α= 0.05 significancy level. When analyzing the effects of usage different types of contextual cueing by ignoring the sustained attention levels; a significant difference was found on implicit memory performance. This differences showed that participants' implicit memory performance in static contextual cueing environment (X ̅=11.05) was better than participants' who were in dynamic contextual cueing environment (X ̅=9.27). Some of the participants (N= 15) attended to implementation with computers which have eye tracking device. Analyses were conducted with time to first fixation, first fixation duration, fixation count and fixation length eye metrics and no significant differences were found. In this research it isn't found that sustained attention level and usage of different contextual cueing types have a common interaction effect on implicit memory performance. This finding supports the literature about there isn't any effect of attention on implicit memory. In the analysis which were performed by ignoring the sustained attention levels; it was found that usage of contextual cueing have an effect on implicit memory performance. And this effect is in support of the static contextual cueing environment.Keywords: Attention, sustained attention, contextual cueing, e-learning, implicit memory