Genç koroner arter hastalıklarının risk faktörleri

Abstract

ÖZET Amaç: Kardiyovasküler hastalıklar gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de gerek mortalite gerekse morbidite nedeni olarak ilk sırada yer almaktadır. Yüksek veya düşük riskli normal populasyonda korunmanın temel amacı, ileride gelişebilecek olan koroner kalp olaylarım önlemenin yanında, mortaliteyi azaltmak ve yaşam süresini uzatmaktır. İdeal korunmaysa çocukluk ve genç yaşlarından itibaren başlamalıdır. Bu nedenle prematüre koroner kalp hastalarında öne çıkan risk faktörlerini tespit etmek ve bu risk faktörlerinin nisbi risk oranlarım belirlemek kararma geldik. Yöntem: Çalışmamız retrospektif bir kohort çalışmadır. Çalışmaya koroner anjiyografî yapılan, yaşları 22-50 arasında olan 546'sı (%77,4) erkek, 159'u (%22,6) kadın toplam 705 olgu alındı. Koroner anjiyografî normal bulunan olgular kontrol grubu (n=239; %33,8), en az bir koroner arterinde %20'den fazla darlık bulunan olgular hasta grubu (n=466; %66) olarak alındı. Hasta ve kontrol grupların temel demografik değerleri(yaş, cins, boy, kilo, vücut kitle indeksi,), beslenme alışkanlıkları, günlük egzersiz aktiviteleri, alkol alma durumu, koroner arter hastalığın major risk faktörleri (diyabet, sigara alışkanlığı, dislipidemi, hipertansiyon, aile öyküsünde koroner arter hastalığı olması), laboratuvar parametreleri (beyaz küre sayısı, trombosit sayısı, trombosit hacmi, HbAlC, plazma insulin ve C-peptid düzeyi, C-reaktif protein, lipoprotein (a), total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol, trigliserid, ApoAl, ApoBlOO, ApoE ve ürik asit düzeyleri) dosya kayıtlarından ve hastalardan direkt görüşme veya telefonla iletişim VIkurularak öğrenildi. 40 yaş altı hastalar (n=310; %44,4) ile 41-50 yaş arası hastaların (n=395; %56,6) risk faktörleri ayrı ayrı değerlendirildi. Bulgular: Elde ettiğimiz bulgulara göre en yüksek nispi risk oranı günde 20 daldan fazla sigara içenlerde görülmektedir. Günde 20 taneden fazla sigara içenlerde nispi risk oram 8,l(p=0,00054), 10-20 tane içenlerde 3,3 (p=0,0005), 1-10 tane içenlerde 2,7 (p=0,017), bırakmışlarda 2,3 (p=0,049) olarak bulduk. Diyabet varlığı sigaradan sonra en önemli risk oranına sahiptir (nispi risk oram 3,66, p=0,00038). Hereditenin nispi risk oranı 1,8 (p=0,006) iken, erkeklerde nispi risk oram 2,5 (p=0,00044) olarak hesaplandı. HDL-K nispi risk oran 0,94'lük (p=0,01) bir oran oluşturmaktaydı. HDL-K ile KAH arasında negatif bir ilişki söz konusuydu. Çalışmamızda koroner arter hastalığı grubunda diyabet hastalığı oranı erkeklerde %14,5 iken, kadınlar %34,6 gibi daha yüksek orana sahipti. Cinslere göre değerlendirildiğinde, kadınlarda diyabet daha fazlaydı. Nispi risk oranı l,7(p=0,031) bulundu. Kadınlarda diyabet hastalığı olanların olmayanlara göre koroner arter hastalığına yakalanma ihtimali 4,9 kat yüksektir. ( r=l,3), (p=0,005). Erkek grubundaysa nispi risk oranım 2,89 (p=0,024) olarak bulduk. Koroner arter hasta grubunda, kadınlarda hipertansiyon görülme ihtimali erkeklerden 3,9 kat (p=0,00025) fazlaydı. HDL-K iki cins arasında (erkeklerde 35,l±10mg/dl, kadınlarda 41,5±12,8mg/dl, p=0,006) istatiksel olarak farklıydı. Heredite değişkenine sahip hastalarda bu değişkeni taşımayanlara göre hipertansiyon görülme ihtimalindeki nispi risk oranını 1,6 (p=0,044) olarak bulduk. Bu hastaların soy geçmişinde hipertansiyonun görülmesindeki nispi risk oranınıysa 2,1 (p=0,00045) olarak tespit ettik. 40 ve daha aşağı yaştaki vakalarda sadece sigara ve heredite değişkeni anlamlı bulundu. VIISigara değişkeninden sadece günde 20 adetin üzerinde (nispi risk oranı 5,8, p=0,001) ve 10-20 adet içen alt gruplar(nispi risk oranı 4,7 kat, p=0,016) istatistiksel olarak farklıydı. Soy geçmişinde koroner arter hastalığı olanlarda olmayanlara göre koroner arter hastalığı görülme olasılığı 2,4 kat(p=0,027) daha yüksekti. 41 ile 50 yaş arası vakalarda sadece cins, sigara ve diyabet varlığının gruplar arasında farklı olduğunu gördük. Heredite açısından bu yaş grubunda fark yoktu. Sonuç: Genç koroner arter hastalarında sigara tüketilen adetle orantılı olarak en güçlü risk faktörüdür, ikinci en güçlü risk faktörü diyabetes mellitusdur. Diyabetik kadınlar erken yaşta koroner arter hastalığı yönünden diyabetik erkeklere göre daha fazla risk taşımaktadırlar. Erken yaşta erkeklerde koroner arter hastalığı görülme oram kadınlara göre daha fazladır. Aile öyküsünde koroner arter hastalığı olması genç koroner arter hastalığı için güçlü bir risk faktörüdür. Aile öyküsünde koroner arter hastalığı olanlarda olmayanlara göre hipertansiyon ve akrabalarında hipertansiyon daha sıktı. Lipid parametrelerinden sadece HDL-K düşüklüğü önemli risk oram oluşturmaktaydı. LDL, TK ve TG normal ve koroner hasta grubunada farklı bulunmadı. Anahtar kelimeler: Koroner arter hastalığı, nispi risk oram, kolesterol, sigara, diyabet, heredite. VIII

ABSTRACT Aim: Cardiovascular diseases are seen the major cause of mortality or morbidity in our cuontry as well as in developed country.The reason of protection in normal population with high or low risk is to prevent the possibility of future coronary heart problems, to reduce motality and to prolong life-span. An ideal protection must be begun from the chidhood and youth period. For this reason to define risk factors appeared in premature coronary heart patients and ratios of relative risk factors was our main aim. Method: This is a retrospective kohort study. We evaluated total 706 patients including 546 males (% 77.4) and 159 females (%22.6) aged 22-50 years. Control groups contained normal coronary angiographic cases (n=239; % 33.8), and patient groups contained narrowness more than % 20 in a coronary arter (n=466; % 66). Informations about demographic values (age, sex, sexuality, height, weight, mass and body index) nourishment habits, daily exercise activities, alcohol consumption, main risk factors of coronary arter ilness (diabet, smoking habits, dislipidemy, hypertension, hereditary coroner arter ilness), laboratory parameters (leukocite counts, thrombosit counts, thrombosit volumes, HbAlC, insulin and C-peptid levels in plasma, C-reactive protein, lipoprotein (a), total cholesterol, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, triglycerides, ApoAl, ApoBlOO, ApoE and the level of uric acid) are got from the file registrations and by direct or telephone communications with the patients. DCFindings: According to our findings high reladive risk factors were seen in patients smoking more than 20 sigarette branches each day. Relative risk ratios were 8.1 (p=0.00054), 3.3 (p=0.0005); 2.7 (p=0.017); 2.3 (p=0.049) in patients smoking more than 20 branches, between 10-20, between 1-10 and giving up, respectively. While relative risk ratio of inheritance was 1.8 (p=0.006) it estimated 2.5 (p=0.00044) in male patients. Relative risk ratio of HDL-K was 0.94 (P=0.01). Negative relation found between HDL-K and KAH. In coronary arterial patients diabetes mellitus ratios were % 14.5 and % 34.6 in males and females, respectively. Relative risk ratio defined as 1.7 (p=0.031). Comparison of diabet mellitus females with non diabetes showed Coronary arter illness ratios more than 4.9 times in diabet mellitus females.(r=1.3), (p=0.005). Relative risk ratio in males found as 2.89 (p=0.024), in coronary arterih ill groups, the probability of hypertension in females defined 3.9 times (p=0.00025) more than males. HDL-K value was different between two sexualities (35.1±10 mg/dl in males, 41.5±12.8 mg/dl in females). In patiens who present heredital variables had relative risk ratio 1.6 (p=0.044) times more than patients who do not present heredital variables when ti was tought from the point of hypertension. This value defined 2.1 (p=0.00045) in patients' older generations. Smoking and hereditary variables of patients aged 40 or younger were meaningfull. Smoking variables between patients smoking 20 branch daily (relative risk ratio 5.8, p=0.001) and patients smoking 10-20 branches (relative risk ratio 4.7, p=0.016) was istatistically different. Coronary arterial ilness probability was higher than 2.4 times (p=0.027) in patients who carried the ilness hereditally. Among the groups aged 41-50 in the Xpoint of sexuality, smoke and diabet there were difference. But difference was not present, hereditally. Conclusion: Coronary arterial ilness in youngers increases gradually due to consumed sigarettes. Second stronger risk factor is diabetes mellitus. Younger diabetic females carrying stronger risk factors than diabetic males. Coronary arterial ilness ratios are more common in young males than females. There is the ilness and hypertension probability in humans who had the disease in generation. Low HDL-K from lipid parameters constitutes important relative risk ratio. LDL, TK and TG in normal and coronary disease groups were nod different. Key Words: Coronary arter disease, relative risk ratio, cholesterol, diabetes, inheritance. XI